ចំណីខួរក្បាល

យើងមិនដូចគ្នាទេ (We are Different) និយាយវែកញែកជាមួយនឹងព្រឹទ្ធាបដិភេទចាស់វស្សា (The opposite sex) អំពីទំនាក់ទំនងសង្ខារកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ធ្វើឲ្យខ្ញុំនឹកឃើញទៅដល់ការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យកាលពី ៣០ឆ្នាំកន្លងទៅ ។ ប្រធានបទសិក្សានៅគ្រានោះ ក៏ដូចជាប្រធានបទពិភាក្សាជាមួយនឹងបដិភេទព្រឹទ្ធាចារ្យនាគ្រានេះដែរ៖ តើស្រីនិងប្រុសពិតជាមានផ្នត់គំនិតនិងគិតមិនដូចគ្នាមែនឬ? ក្នុងនាមជានិស្សិត យើងម្នាក់ៗសុទ្ធតែមានសុទិដ្ឋិខ្ពស់ (Highly optismistic) ទៅលើសមត្ថភាពរបស់យើង ។ មុខវិជ្ជាសិក្សានាគ្រានោះគឺ ការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នា (រវាងស្រីនិងប្រុស) Interpersonal Communication ។ មុននឹងចាប់ផ្តើមការសិក្សានៅថ្ងៃទីមួយ អ្នកគ្រូដែលមានចរិយាអៀនប្រៀននិងសម្តីរមទម បានប្រាប់ឲ្យសិស្សទាំងអស់ក្រឡេកមើលមិត្តរួមថា្នក់ដែលអង្គុយនៅខាងឆ្វេងដៃ រួចហើយក្រឡេកមើលអ្នកដែលអង្គុយនៅខាងស្តាំដៃ ។ បន្ទាប់មក គាត់ប្រាប់ពួកយើងថា ក្នុងចំណោមមនុស្សបីនាក់ដែលមើលមុខគ្នាទៅវិញទៅមកអម្បាញ់មិញនេះ មានម្នាក់ទទួលបរាជ័យក្នុងជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍នាថ្ងៃអនាគត ។ ពួកយើងម្នាក់ៗសុទ្ធតែគិតក្នុងចិត្តថា មិនអាចជាបុគ្គលបរាជ័យឡើយ ដ្បិតកំពុងតែសិក្សាអំពីយុទ្ធវិធី (Techniques) នៃការរក្សាភាតរភាពដោយប្រើជំនាញប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាជាវិធីសាស្ត្រ ។ មិនដឹងថាមិត្តរួមថ្នាក់របស់ខ្ញុំមានជោគវាសនាយ៉ាងណាទេ ។ ប៉ុន្តែ ដប់ប្រាំឆ្នាំក្រោយមក ខ្ញុំបានក្លាយជាតួលេខនៅក្នុងស្ថិតិនៃទិន្នន័យរបស់អ្នកគ្រូខ្ញុំ ។ ការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាហាក់ដូចជាលក្ខណៈធម្មជាតិរបស់មនុស្សនិងសត្វរួចទៅហើយ ។ គ្មានអ្វីដែលចាំបាច់ត្រូវរៀនសូត្រស្វែងយល់នោះទេ ។ ការយល់ច្រឡំ ឬភាពមិនច្បាស់លាស់នានា យើងគួរតែអាចធ្វើឲ្យច្បាស់លាស់បានដោយគ្រាន់តែឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធ បញ្ជាក់សាឡើងវិញនូវខ្លឹមសារនៃពាក្យពេចន៍ ក៏ល្មមនឹងអាចដោះស្រាយបញ្ហាបានដែរ ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលយើងយកប្រការនេះមកវែកញែកជាលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ យើងមើលឃើញថា វាមានបញ្ហាជាច្រើននៅក្នុងដំណើរប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នា (Interaction) ។ ការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាមានបីប្រភេទគឺ៖ ដោយកាយ (កាយវិការ) វាចា និង ចិត្ត (Verbal, Non-Verbal, and Gestures) ។ យើងមិនអាចមិនថ្លែងសារបានទេ (We cannot NOT communicate) ។ កែវភ្នែកនិងទឹកមុខរបស់យើងថ្លែងសារជាប្រចាំ ។ អ្នកដែលទទួលសារអំពីយើង ដោយកាយក្តី ដោយវាចាក្តី ដោយចិត្តក្តី រមែងយល់មិនត្រឹមត្រូវឬគ្រប់ជ្រុងជ្រោយឡើយ ។ កត្តារំខាន (Interference) ដែលធ្វើឲ្យសាររបស់យើងជ្រុះបាត់ខ្លឹមសារខ្លះៗ ឬក៏ទាំងស្រុងនោះ ក្នុងភាសាអង់គ្លេសគេហៅថា Noise ។ Noise នៅទីនេះមិនសំដៅលើសម្លេងទេ ។ គេសំដៅលើវប្បធម៌ បរិយាការ (Environment, generation) ឬបែបបទនៅក្នុងគ្រួសារនិងសង្គមដែលមនុស្សម្នាក់ៗចម្រើនវ័យ ។ សារ (Messages) ដែលថ្លែងចេញទៅដោយ កាយ វាចា ឬ ចិត្ត ត្រូវឆ្លងកាត់ឧបស័គ្គជាច្រើនទៀត ។ សារដែលទៅដល់គោលដៅ ដោយមិនបាត់បង់អត្ថន័យខ្លឹមសារធំដុំ ក៏អាស្រ័យលើសមត្ថភាពរបស់អ្នកបង្កើតហើយផ្ញើ និងអ្នកទទួលផងដែរ ។ អ្នកបង្កើតសារប្រើយុទ្ធវិធីមួយដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Encoding ។ ឯអ្នកទទួលសារប្រើយុទ្ធវិធី Decoding ។ អ្វីដែលស្ថិតនៅក្នុងសារគឺ Meaning (អត្ថន័យ) ។ គឺអត្ថន័យនេះហើយដែលជាតួអង្គសំខាន់បំផុត នៅក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នា ។ ជោគជ័យនៅក្នុងការបង្រៀនក្តី ការសិក្សាក្តី ការញ៉ែញ៉ងគ្នាក្តី គឺអាស្រ័យលើសមត្ថភាពរបស់អ្នកផ្ញើសារ អ្នកទទួលសារ និងទំហំនៃខ្លឹមសាររបស់សារដែលទទួលបាន ។ ជោគវាសនានៃអត្ថបទនេះក៏ដូចគ្នាដែរ ។ មុននឹងបន្តបទពិសោធអំពីការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នានៅក្នុងការសិក្សារបស់ខ្ញុំកាលពី៣០ឆ្នាំមុន ខ្ញុំសូមលើកយកឧទាហរណ៍មួយមកធ្វើបទបង្ហាញ ។ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ខ្ញុំបានសរសេរសារ (ខមិន) មួយនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់អ្នកមីង Doun Champa ។ សារនោះសរសេរថា៖ "កុលាបតែងមានបន្លា ស្នេហាតែងមានឧបសគ្គ" ។ អ្នកមីងឆ្លើយតបថា៖ កុលាបដែលបានកាត់ឬលួសបន្លាអស់ហើយ មិនអាចមុតដៃអ្នកកាន់ទេ ។ (ដូច្នេះ ស្នេហាក៏មិនតែងតែមានឧបសគ្គដែរ) ។ បើខ្ញុំសន្និដ្ឋានមិនខុសទេ ក្នុងគោលគំនិតរបស់អ្នកមីងនៅទីនេះ កុលាបតំណាងឲ្យនារី ។ នារីដែលមានឥរិយាបទប្រកបដោយសុភាវធម៌ (សីលធម៌ សុជីវធម៌ និង គុណធម៌) គឺប្រៀបដូចជាកុលាបដែលលះអស់បន្លាដូច្នោះដែរ ។ ស្នេហាដែលមានសុភាវធម៌ មិនគួរមានឧបសគ្គទេ ។ ក្នុងនាមជាអ្នកសរសេរនិងផ្ញើសារ ខ្ញុំដឹងអំពីអត្ថន័យនៃសាររបស់ខ្ញុំច្បាស់លាស់ជាងអ្នកណាទាំងអស់ ។ "កុលាបតែងមានបន្លា ស្នេហាតែងមានឧបសគ្គ" គឺអត់មានចេតនាភ្ជាប់ខ្លឹមសារអត្ថាប្បដិរូបទៅជាមួយទេ ។ ខ្ញុំនិយាយដោយន័យត្រង់ភ្លឹងតែម្តង ។ ធម្មជាតិនៃផ្កាកុលាបគឺមានបន្លា ។ ធម្មជាតិនៃស្នេហាក៏មានឧបសគ្គដែរ ។ ឧបស័គ្គស្នេហានៅទីនេះ ខ្ញុំមិនសំដៅតែទៅលើការយល់ព្រមរបស់សាមីខ្លួននិងគ្រួសារទាំងសងខាង ឬក៏ទំនាស់ជាមួយនឹងអ្នកទីបីនោះទេ ។ គឺខ្ញុំសំដៅដល់ការត្រួសត្រាយផ្លូវនៅក្នុងជំហានទីមួយផងដែរ ។ ការពើបប្រទះកែវភ្នែកគ្នានៅគ្រាដំបូង ។ ការលបលួចគួចចិត្តប្រាថ្នា ។ យើងទាំងអស់គ្នា មិនថាប្រុសឬក៏ស្រីទេ សុទ្ធតែរងកម្មដោយសារប្រការនេះ ។ ទម្រាំតែរកមធ្យោបាយឆ្លងទៅដល់ត្រើយ ម្នាក់ៗស្ទើរតែស្បថផ្តាំចៅ ។ បន្ទាប់ពីបានគ្នាជាគូគាប់ហើយ ឧបសគ្គនៅក្នុងដំណើរការគាំពារជីវិត ក៏នៅតែដើរតាមយើងលុះគ្រាអវសាន្ត ។ ឧទាហរណ៍ នៅពេលភរិយាខ្ញុំយកឡេមកលាបមុខ ខ្ញុំប្រាប់គាត់ថាមិនចាំបាច់លាបឡេទេ ខ្ញុំស្រឡាញ់ស្បែកមុខធម្មជាតិច្រើនជាង ។ ការស្រឡាញ់ស្បែកមុខធម្មជាតិជាកត្តាបង្កឧបសគ្គដល់ភរិយាខ្ញុំផង និងបង្ហាញអំពីភាពល្ងង់ខ្លៅមិនយល់អំពីផ្នត់គំនិតមនុស្សស្រីរបស់ខ្ញុំផង ។ ការលាបឡេរបស់មនុស្សស្រី មិនមែនដើម្បីបំពេញចិត្តប្តីនោះទេ ។ គឺដើម្បីផ្គាប់ភ្នែកសាធារណជនដទៃ ។ ធម្មជាតិជាមនុស្សស្រី នាងមិនអាច ឬមិនចង់បង្ហាញខ្លួននៅក្នុងទីសាធារណ មានរូបរាងហាក់ដូចជាអប្សរាដែលគេឆ្លាក់មិនទាន់ហើយនោះឡើយ ។ តើមែនឬទេលោកអុំស្រីៗ! បើនិយាអំពីកត្តារំខាន(Noise) ដែលធ្វើឲ្យអ្នកទទួលសារយល់ខុសអំពីផ្កាកុលាបនោះ គឺវប្បធម៌អក្សរសិល្ប៍និងសិល្បៈចម្រៀងរបស់ខ្មែរ ដែលតែងតែភ្ជាប់(Associated)បុប្ផាទៅនឹងនារីឬក៏ស្រីក្រមុំ ។ ត្រឡប់ទៅនិយាយអំពីបទពិសោធនៅក្នុងថ្នាក់រៀនវិញម្តង ។ ដោយហេតុតែយើងសិក្សាអំពីភាពខុសគ្នាក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងរវាងបុរសនិងស្ត្រី និស្សិតនៅក្នុងថ្នាក់ចែកគ្នាជាពីរក្រុមដោយស្វ័យប្រវត្តិ ។ ស្រីម្ខាង ប្រុសម្ខាង ។ សកម្មសិស្សមួយក្រុមបានគូររូបត្លុកកុមារតូចៗស្រីមួយប្រុសមួយស្លៀកកន្ទបឈរទឹមគ្នាបិទនៅលើជញ្ជាំង ។ កុមារទាំងពីរទាញចង្កេះកន្ទបឈ្ងោកមើលវត្ថុបុរាណរៀងខ្លួន ហើយលាន់មាត់ថា(Caption)៖ "Yep! We are different" (យើងពិតជាមិនដូចគ្នាមែន) ។ សម័យនោះ ការទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការស្លៀកពាក់ដើរហើរ និងសេរីភាពជាច្រើនទៀតសម្រាប់នារីកំពុងតែផុសផុលខ្លាំង ។ ប្រធានបទដែលក្តៅគគុកជាងគេគឺ ការបំពានផ្លូវភេទ (Sexual Harrassment) ។ បំពានផ្លូវភេទនៅទីនេះ មិនសំដៅតែលើការចាប់បង្ខំរំលោភលើរាងកាយនារីភេទទេ ។ គឺយើងនិយាយអំពីវិបត្តិស្នេហា ដែលមានពាក្យ YES និង NO ជាតួឯក ។ គ្រានោះខ្ញុំមិនទាន់ថ្នឹកជាមួយនឹងភាសាអង់គ្លេស ហើយក៏កំពុងវង្វេងវប្បធម៌នៅក្នុងសង្គមអាមេរិកាំងនៅឡើយ ។ ដូច្នេះ ភាគច្រើនគឺខ្ញុំអង្គុយ សុ ចិ បុ លិ ។ និស្សិតស្រីចោទនិស្សិតប្រុសៗថា ល្ងង់មិនសូវយល់អំពីសារដែលគេផ្តល់ឲ្យ ។ បើគេថា ណូ ហើយហ្នឹងនៅតែងងើលតាមញ៉ែគេទៀត ។ ឮពាក្យនេះ ខ្ញុំគិតក្នុងចិត្តថា "ចុះអាខ្មោចណាក៏ល្ងង់សព្វជាតិម្លេះ!" ។ ពួកប្រុសៗតបទៅវិញថា ស្រីៗថ្លែងសាររបៀបប្រលាំប្រកូវ ។ មិននិយាយចេញមកឲ្យច្បាស់ៗទេ ។ តើអ្នកណាឡើយទៅយល់ច្បាស់លាស់អំពីខ្លឹមសារនៃសារកាយវិការនោះ (Non-verbal Cues) ។ ការតតាំងគ្នានេះប្រព្រឹត្តិទៅអស់រយៈពេលមួយឆមាស ។ ថ្វីដ្បិតតែខ្ញុំមិនបានប្រឡូកយកចាញ់ឈ្នះជាមួយនឹងគេយ៉ាងសកម្មក៏ពិតមែន តែខ្ញុំអាចឈ្វេងយល់អំពីប្រការមួយចំនួន ដែលធ្វើឲ្យការប្រាស្រ័យទាក់គ្នារវាងប្រុសនិងស្រីជួបវិបត្តិ ។ នារីអាមេរិកាំងភាគច្រើន មិនល្ហេចល្ហាចទេ ។ ពួកគេប្រើយុទ្ធវិធីកាយវិការបញ្ជូនសារដូចនារីដទៃនៅក្នុងពិភពលោកដែរ ។ នៅក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាជាសាធារណ នារីអាមេរិកាំងអាចនិយាយឮៗ និងមានភាពម៉ាត់ៗ ក្លាហានមុតមាំដូចជាបុរសដែរ ។ ប៉ុន្តែ នៅក្នុងទំនាក់ទំនងស្នេហា ពួកគេប្រើភាសាកាយវិការច្រើនជាងពាក្យសម្តី ។ មិត្តភក្តិស្រីប្រុសនៃជនជាតិអាមេរិកាំង ក៏ដូចជាមនុស្សនៅក្នុងអម្បូរអឺរ៉ុប ជាទូទៅតែងឱបនិងថើបថ្ពាល់គ្នាសម្តែងក្តីនឹករលឹកបន្ទាប់ពីបែកគ្នាយូរថ្ងៃ ។ ការឱបសម្តែងភាតរភាពនេះ ជាទូទៅគួរតែអនុលោមតាមសញ្ញាដែលផ្តល់ឲ្យដោយភាគីខាងស្រី ។ សញ្ញានោះគឺ បន្ទាប់ពីបដិសណ្ឋារកិច្ច នាងដើរតម្រង់មកយើងដោយលើកដៃទាំងទ្វេជាសញ្ញាឱប ។ អ្វីដែលជារឿងទើសទាស់នោះ គឺមិត្តប្រុសយកទំនៀមទម្លាប់នេះទៅកេងចំណេញលើស្រីៗ ដោយធ្វើបដិសណ្ឋារកិច្ចហើយ លើកដៃដើរចូលទៅឱបនារីសម្តែងក្តីនឹករលឹក ។ ករណីនេះ បើនារីបដិសេធមិនឲ្យឱប គឺនាងមិនត្រឹមតែធ្វើឲ្យមិត្តប្រុសបាក់មុខមាត់ដោយសារការខ្មាសអៀននោះទេ គឺនាងអាចត្រូវបានអ្នកដែលសង្កេតឃើញ ចាត់ទុកថាជាមនុស្សឈ្លើយថែមទៀតផង ។ វាជាទ្វេគ្រោះមួយ(Dilemma)ដែលមនុស្សស្រីប្រឈម ។ នៅមានករណីច្រើនផ្សេងទៀត ។ ប៉ុន្តែ វែងណាស់! សុំឈប់ត្រឹមនេះហើយ ៕