ចំណីខួរក្បាល

វេជ្ជបណ្ឌិតនិងគំនិតម្តាយខ្ញុំ ការបន្តពូជឬបីបាច់ថែទាំទារក មានការផ្លាស់ប្តូរពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយ ។ ដើម្បីធានានូវសុវត្ថិភាពរបស់ទារកដែលមាតាបិតាទូទៅស្រឡាញ់ស្មើជីវិតនោះ មនុស្សនៅក្នុងសម័យទំនើបនេះ តែងតែធ្វើតាមរបបគំហើញនិងការណែនាំរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវនិងវេជ្ជបណ្ឌិត ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលរបបគំហើញណាមួយមិនត្រឹមត្រូវ ការអនុវត្តន៍តាមរបកគំហើញនោះនឹងក្លាយទៅជាមហន្តរាយដ៏ចុកចាប់មួយ ។ ទំនៀមទម្លាប់ដែលមនុស្សធ្វើតៗគ្នា មិនប្រាកដថាមិនល្អនោះទេ ថ្វីត្បិតតែវាមិនផ្អែកលើការស្រាវជ្រាវ ឬក៏របកគំហើញរបស់អ្នកជំនាញ ។ ឧទាហរណ៍ដ៏សាមញ្ញមួយគឺទម្លាប់របស់ម្តាយខ្ញុំ ។ កូនរបស់គាត់ទាំងអស់ដែលកើតមក គឺគាត់ដាក់ឲ្យដេកផ្ងារជានិច្ច ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ម្តាយខ្ញុំថែមទាំងដាក់ទារកឲ្យដេកនៅក្រោមក្លៀករបស់គាត់ដើម្បីបំបៅដោះទៀតផង ។ គាត់ធ្វើដូច្នោះរហូតទាល់តែមានទារកមួយទៀតកើតមក ទើបរុញកូនបងឲ្យឃ្លាតបន្តិចដើម្បីដាក់ទារកប្អូនឲ្យគេងក្បែរគាត់វិញម្តង ។ ជាលទ្ធផល ទម្រង់លលាដ៍ក្បាលរបស់ពួកយើងផ្នែកខាងក្រោយមានភាពរាបស្មើដូចបន្ទះក្តារ ហើយយើងមានភាពស្និទ្ធិស្នាលជាមួយនឹងម្តាយច្រើនជាងឪពុក ។ នៅពេលខ្ញុំទៅដល់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅទសវត្សឆ្នាំ ១៩៨០ ខ្ញុំបានឃើញបងថ្លៃខ្ញុំដាក់ទារកឲ្យដេកផ្កាប់មុខនៅក្នុងគ្រីប (គ្រែកូនក្មេង) ។ ខ្ញុំក៏សួរគាត់ថា ហេតុអ្វីបានជាដាក់កូនង៉ាឲ្យគេងដូច្នេះ ។ គាត់ប្រាប់ខ្ញុំថា ពេទ្យគេប្រាប់ឲ្យដាក់ទារកគេងដូចនេះដើម្បីឲ្យថ្ងាស់វាពយមកមុខនិងកុំឲ្យក្បាលវារាបស្មើនៅផ្នែកខាងក្រោយ ។ ខ្ញុំយកដៃមកស្ទាបក្បាលខ្ញុំផ្នែកខាងក្រោយហើយគិតថា ហេតុតែម្តាយខ្ញុំល្ងង់ទើបមិនដឹងថា ការដាក់ទារកឲ្យដេកផ្ងាធ្វើឲ្យក្បាលវារាបនៅផ្នែងខាងក្រោយ ។ មិនយូរប៉ុន្មាន មានពត៌មានផ្សាយជាញឹកញាប់អំពីទារកស្លាប់ដោយមិនដឹងមូលហេតុ ។ គេហៅការស្លាប់នោះថា Sudden Infant Death Syndrome (SIDS) ។ បន្ទាប់ពីមានការស៊ើបអង្កេតល្អិតល្អន់ គេរកឃើញថាមូលហេតុដែលនាំឲ្យទារកស្លាប់គឺដោយសាការដាក់ឲ្យវាដេកផ្កាប់មុខនាំឲ្យថប់ដង្ហើមព្រោះកវានៅទន់មិនអាចងើបកើត ។ ពេលនោះ ខ្ញុំនឹងទៅដល់ទង្វើរបស់ម្តាយខ្ញុំ ។ ក្បាលខ្ញុំដែលមានទម្រង់រាបស្មើផ្នែកខាងក្រោយរហូតដល់សព្វថ្ងៃជាសក្ខីកម្មនៃភាពឆ្លាតវាងវៃរបស់គាត់ ។ បច្ចុប្បន្ន ទារកទាំងអស់មិនត្រូវបានអនុញាតឲ្យដេកផ្កាប់មុខទេ ។ នៅមានរឿងមួយទៀតដែលខ្ញុំគិតថា អ្នកជំនាញខាងថែរក្សាទារកឆ្លាតមិនដល់ម្តាយខ្ញុំឡើយ ។ ជាគោលការណ៍អនុវត្តន៍នាពេលបច្ចុប្បន្ននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ទារកទាំងអស់មិនត្រូវបានអនុញាតឲ្យគេងក្បែរមាតាឬបិតាទេ ។ មូលហេតុដែលគេធ្វើដូច្នេះព្រោះខ្លាចភូយដែលមាតាឬបិតាដណ្តប់នោះ វាទៅគ្របលើច្រមុះទារកនាំឲ្យថប់ដង្ហើមស្លាប់ ឬក៏មាតាបិតាផ្អៀងខ្លួនទៅសង្កត់ដៃជើងទារកនាំឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ ។ គេឲ្យដាក់ទារកគេងនៅក្នុងគ្រីបរបស់វា គឺកូនគ្រែដែលមានរនាំងបាំងជំវិញ ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលទារកកើតចេញមកភ្លាម គេតម្រូវឲ្យដាក់ទារកនោះនៅលើដើមទ្រូងម្តាយសិន ដើម្បីភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងម្តាយនិងកូន ។ គេហៅទង្វើនោះថា៖ Kangaroo Birthing ឬ ឆ្លងទន្លេរបៀបសត្វ កាំងហ្គារូ ។ ការដាក់ទារកនៅលើដើមទ្រូងមាតានោះ គឺគេដាក់តែមួយភ្លែតទេ ។ បន្ទាប់ពីនោះគឺត្រូវដាក់ទារកឲ្យគេងដាច់ដោយឡែក ។ បើយើងសង្កេតមើលអំពីសត្វ កាំងហ្ការូ វាបីបាច់ថែរក្សាកូនរបស់វានៅក្នុងថ្នក់ (Pouch) នៅក្រោមដើមទ្រូងរបស់វា រាប់ខែឯណោះ មិនមែនតែមួយភ្លេតទេ ។ ដូច្នេះ ហេតុអ្វីក៏មនុស្សមិនដាក់ទារកឲ្យគេងនៅក្បែររាប់ខែដែរទៅ? ត្រង់ចំណុចនេះ ខ្ញុំនឹកទៅដល់ទម្លាប់របស់ម្តាយខ្ញុំដែលតែងតែដាក់ទារកឲ្យគេងនៅក្រោមក្លៀករបស់គាត់រហូតទាល់តែមានទារកមួយទៀត ។ បើយើងនិយាយអំពីទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធរវាងមាតាបិតានិងកូននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ផលវិបាកដ៏ធំបំផុតគឺការមិនរស់នៅក្បែរឪពុកម្តាយ ។ យុវជនភាគច្រើនយកលេសទៅសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យ ដើម្បីចាកចេញឲ្យឆ្ងាយអំពីឪពុកម្តាយ ។ ជាទូទៅ ពួកគេមិនវិលត្រឡប់មករស់នៅក្បែរឪពុកម្តាយវិញទេ ។ គឺទៅរហូតតែម្តង ។ តើវាអាចមកអំពីកង្វះភាពស្និទ្ធស្នាលនឹងគ្នានៅគ្រាដែលពួកគេជាទារកនោះដែរទេ? ការនិយាយថា សាលានៅឆ្ងាយទើបមានមុខវិជ្ជាដែលខ្លួនត្រូវរៀន ឬក៏ការងារដែលស្ថិតនៅជិតឪពុកម្តាយមិនអាចរកបាន គឺគ្រាន់តែជាលេសតែប៉ុណ្ណោះ ។ សហរដ្ឋអាមេរិកមានការអភិវឌ្ឃន៍ស្ទើរតែស្មើគ្នានៅទូទាំងប្រទេស ។ សាលារៀនគ្រប់មុខវិជ្ជានិងការងារអាជីពនៅទីណាក៏អាចរកបានដែរ ។ សូមបង្វែការពិភាក្សាមកនិយាយអំពីរឿងទារកគេងជាមួយឪពុកម្តាយបន្តទៅទៀត ។ មិនទាន់មានការស្រាវជ្រាវណាមួយដែលបញ្ជាក់ថា ទារកដែលគេងជាមួយមាតាបិតាយូរអង្វែង មានភាពស្និទ្ធស្នាលនិងរស់នៅកៀកកិតជិតមាតាបិតាច្រើនជាងទារកដែលមិនបានគេងជិតមាតាបិតានោះទេ ។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំយល់ថា ទារកដែលមានឱកាសគេងកៀកកិតនឹងមាតាបិតា អាចមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយនឹងមាតាបិតា និងបង្កឲ្យមានការងាយស្រួលក្នុងការណែនាំនៅថ្ងៃអនាគត ។ ទារកដែលទទួលបានការគេងជាប់ជិតនឹងមាតាបិតា អាចមិនងាយនឹងក្លាយជាឧទាមជន (Rebel against parents) នៅពេលដែលពួកគេមានអាយុចន្លោះពី ១៣ ទៅ ១៨ឆ្នាំឡើយ ។ ភ្ជាប់ជាមួយនឹងជំនឿនេះ ខ្ញុំបានសម្រេចធ្វើតាមទម្លាប់ម្តាយខ្ញុំជាជាងអ្វីដែលវេជ្ជបណ្ឌិតបង្គាប់បញ្ជា ពាក់ព័ន្ធនឹងការថែរក្សាទារក ។ ខ្ញុំមានកូនពីរនាក់ ។ នៅពេលពួកគេកើតមក យើងមិនដែលឲ្យពួកគេគេងដាច់ដោយឡែកទេ ។ គឺគេងនៅក្បែរឪពុកឬម្តាយជាប់ជានិច្ច ។ គម្រោងរបស់យើងគឺឲ្យកូនគេងនៅក្បែររហូតដល់ថ្ងៃដែលពួកគេចង់ចាកចេញទៅគេងនៅក្នុងបន្ទប់ដាច់ដោយឡែក ។ ការធ្វើរបៀបនេះ មានផលវិបាកខ្លះៗសម្រាប់យើងដែលជាមាតាបិតា ជាពិសេសនៅពេលដែលទារកទើបនឹងកើតមក ។ ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យនិងការពារគ្រោះថ្នាក់ជាយថាហេតុ ខ្ញុំយកភួយមករុំដោយយកជាយម្ខាងញាត់នៅក្រោមខ្លួនរបស់ខ្ញុំរៀងរាល់ពេលដែលដាក់ទារកឲ្យគេញនៅក្បែរ ។ ខ្ញុំធ្វើដូច្នេះ ដើម្បីកុំឲ្យដៃរបស់ខ្ញុំវាសទៅត្រូវទារក ឬក៏ផ្អៀងទៅសង្កត់ទារកនៅពេលដែលខ្ញុំដេកលង់លក់ ។ បច្ចុប្បន្ន កូនរបស់ខ្ញុំមិនទាន់ចម្រើនវ័យដល់ថ្ងៃប្រកាសលទ្ធផលនៅឡើយទេ (The jury is still out) ។ ប៉ុន្តែ ផ្អែកលើការអភិវឌ្ឃន៍របស់ពួកគេ អ្វីៗហាក់ដូចជាកំពុងប្រព្រឹត្តិទៅ តាមដំណើរដែលយើងចង់បាន ៕

ចំណីខួរក្បាល

ធ្វើការទាល់តែងាប់ ឬធ្វើការកុំឲ្យងាប់ (Work to Death Or Work to Live) ព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ បានបន្សល់ទុកនូវពាក្យទូន្មានប្រាំបីម៉ាត់ហៅកាត់ថា អដ្ឋង្គិគមគ្គ សម្រាប់ឲ្យមនុស្សដោះស្រាយបញ្ហានានានៅក្នុងជីវិត ។ ពាក្យទាំង៨ម៉ាត់នោះគឺ៖ ១) សម្មាទិដ្ឋិ (យល់ឃើញក្នុងផ្លូវត្រូវ) ២) សម្មាសង្កប្បៈ (ពិចារណាក្នុងផ្លូវត្រូវ) ៣) សម្មាវាចា (និយាយក្នុងផ្លូវត្រូវ) ៤) សម្មាកម្មន្តៈ (ធ្វើការក្នុងផ្លូវត្រូវ) ៥) សម្មាអាជីវៈ (រកសុីក្នុងផ្លូវត្រូវ) ៦) សម្មាវាយាមៈ (ព្យាយាមក្នុងផ្លូវត្រូវ) ៧) សម្មាសតិ (ភ្ញាក់រលឹកក្នុងផ្លូវត្រូវ) និង ៨) សម្មាសមាធិ (តម្កល់ចិត្តក្នុងផ្លូវត្រូវ) ។ ព្រះពុទ្ធទ្រង់ពន្យល់ថា អ្នកដែលចង់បានសុភមង្គល អនុវត្តឬដើរតាមមាគ៌ាទាំង៨នេះ នឹងមានសុភមង្គលហើយ ។ មនុស្សគ្រប់រូបដែលកើតមកក្នុងលោកនេះ សុទ្ធតែចង់បានសុភមង្គល ។ តើមានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ដើរតាមមាគ៌ាទាំង៨នេះ? គ្មាននរណាដឹងទេ ។ ប៉ុន្តែ បើយើងមើលតាមទុក្ខសោកដែលមនុស្សក្នុងលោកជួបប្រទះ យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា មានមនុស្សមិនច្រើនទេដែលអនុវត្តិតាមដំបូន្មានដ៏សាមញ្ញនេះ ។ ជីវិតមនុស្សកើតមកនៅក្នុងលោកនេះ អាចគង់នៅជាធរមានប្រមាណជា ៨០ឆ្នាំ ។ តើនៅអំឡុងពេល៨០ឆ្នាំនេះ យើងត្រូវធ្វើការទាល់តែងាប់ ឬក៏ធ្វើការកុំឲ្យងាប់? នេះគឺជាសំណួរមួយដែលយើងត្រូវឆ្លើយជាលក្ខណៈបុគ្គល ដោយផ្អែកលើស្ថានភាពជីវិតរៀងៗខ្លួន ។ នៅពេលយើងនិយាយអំពីជីវិត ចំណុចសំខាន់បំផុតដែលយើងត្រូវគិតគឺការរកសុី ។ នៅពេលយើនិយាយអំពីការរកសុី យើងត្រូវគិតអំពីពលកម្ម ។ ពលកម្មពាក់ព័ន្ធនឹង ពាណិជ្ជកម្ម សេដ្ឋកិច្ច និងអ្វីៗហូរហែរតាប៉ែលតតទៅទៀត ។ សូមបញ្ជាក់ថាពាក្យ "រកសុី" នៅទីនេះគឺសំដៅលើការវិនិយោគពលកម្ម ដើម្បីស្វែករកអ្វីមួយមកគាំពាររូប ។ ឧទាហរណ៍ និស្សិតដែលទៅសិក្សាក៏រាប់ថាជាការ "រកសុី" ដែរ ។ ប៉ុន្តែ ក្នុងអត្ថបទនេះ សូមផ្តោតការពិភាក្សាលើការរកសុីដើម្បីរកសម្ភារទ្រព្យនិងអំណាច (Material Wealth and Power) តែប៉ុណ្ណោះ ។ ការវិនិយោគពលកម្មដើម្បីរកបញ្ញាសូមទុកមួយអន្លើសិន ។ ពាក់ព័ន្ធនឹងសេដ្ឋកិច្ច លោក កាល ម៉ាក្ស ដែលជាទស្សវិទូរអាល្លឺម៉ង់ដ៏ឆ្នើមមួយរូបនៅសតវត្សទី១៩ បានចែកមនុស្សជាពីក្រុម ឬវណ្ណៈគឺ៖ វណ្ណៈអធន និងវណ្ណៈមូលធន ។ វណ្ណៈអធនគឺអ្នកដែលប្រកបការងារស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលនៃធនធានរបស់អ្នកដទៃ ។ វណ្ណៈមូលធនគឺអ្នកដែលយកពលកម្មអ្នកដទៃមកធ្វើជាយានសម្រាប់ប្រមូលធន ។ លោក កាល ម៉ាក្សហៅទង្វើរបស់វណ្ណៈមូលធនថា៖ ការកេងប្រវ័ញ្ច (Exploitation) ។ គាត់បានពន្យល់យ៉ាងល្អិតល្អន់អំពីប្រការនេះនៅក្នុងសៀវភៅរបស់គាត់ឈ្មោះ Das Kapital និងនៅក្នុងទ្រឹស្តីកុម្មយនិស្តដែលគាត់បានសរសេរផ្សាយជាមួយនឹងមិត្តម្នាក់ឈ្មោះ ហ្វ្រិដឺរីក ហេហ្គេល ។ នៅក្នុងគំនិតលោក កាល ម៉ាក្ស ការកេងប្រវ័ញ្ចគឺជាអំពើអយុត្តិធម៌ដ៏ធំបំផុតនៅក្នុងសង្គមមនុស្ស ។ ចំណុចនេះ ខ្ញុំឯកភាព ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលជាកត្តាធ្វើឲ្យខ្ញុំនៅមិនសុខនោះគឺថា មនុស្សជាច្រើន រាប់បញ្ចូលទាំងរូបខ្ញុំម្នាក់ដែរ មានលទ្ធភាពដកខ្លួនចេញអំពីពិភពកេងប្រវ័ញ្ច ហេតុអ្វីក៏នៅតែស្ម័គ្រចិត្តស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពនេះរហូតដល់ថ្ងៃស្លាប់ ។ នៅក្នុងពិភពកេងប្រវ័ញ្ច វណ្ណៈអធននិងវណ្ណៈមូលធនមានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នាតាមរយៈរូបមន្តច្បាប់មេដៃ (Rule of Thumb) ៣៥/៦៥ ។ មានន័យថា នៅក្នុងដំណើរស្វែងរកធនធាន (លុយ) វណ្ណៈអធនទទួលបានតែ ៣៥ភាគរយនៃតម្លៃជាទឹកប្រាក់ដែលពលកម្មខ្លួនផលិតបាន ។ ចំណែក ៦៥ភាគរយដែលនៅសល់គឺត្រូវបានហូរចូលទៅក្នុងហិបប្រាក់របស់វណ្ណៈមូលធន ។ សម្រាប់កសិករនិងពាណិជ្ជករដែលផលិតនិងទិញផលិតផលយកទៅលក់ គេត្រូវស្វែងរកកម្រៃ (Mark-up) ចំនួនប្រមាណជា៣៥ភាគរយផងដែរ ។ នេះគឺជាសច្ចៈភាពមួយនៃការ "រកសុី" និងទំនាក់ទំនងរវាងវណ្ណៈអធន និងមូលធន ។ ចំណុចសំខាន់ដែលគួរចងចាំគឺថា វណ្ណៈអធនប្រឹងឬធ្វើពលកម្មកាន់តែច្រើន កំណើនធនធានរបស់វណ្ណៈមូលធនកើនរឹតតែខ្ពស់ទ្វេដងនៃកំណើនរបស់វណ្ណៈអធន ។ ដើម្បីបង្ហាញអំពីអព្ភូតហេតុនេះ ខ្ញុំសូមលើកយកក្រុមហ៊ុន អាម៉ាហ្សូន (Amazon) និង អ៊ូប៊ឺ (Uber) មកធ្វើជាឧទាហរណ៍ ។ ក្រុមហ៊ុនទាំងពីរនេះ ប្រើរូបមន្ត ៣៥/៦៥ នៅក្នុងការរកសុី ។ សព្វថ្ងៃ ក្រុមហ៊ុនទាំងពីរមានសាខា (Franchises) ជាច្រើននៅក្នុងភិភពលោកព្រមទាំងមានពលកររាប់លាននាក់ធ្វើពលកម្មបម្រើពួកគេដោយស្ម័គ្រចិត្តទៀតផង ។ ពលកររបស់ក្រុមហ៊ុន អាម៉ាហ្សូនភាគច្រើនជាស្មេរសរសេរសៀវភៅ ។ ឯពលកររបស់ក្រុមហ៊ុនអ៊ូប៊ឺគឺអ្នកដែលមានរថយន្តបើកបរ ។ ចំណុចរួមនៃយុទ្ធសាស្ត្ររកសុីរបស់ក្រុមហ៊ុនទាំងពីរគឺ អនាមិក ឯករាជម្ចាស់ការ គ្មាននរណាត្រួត ។ ភាពអនាមិក ឯករាជម្ចាស់ការ និងគ្មាននរណាត្រួតនេះ បានទាក់ទាញមនុស្សយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ឲ្យស្ម័គ្រចិត្តធ្វើការងារដើម្បីបង្កើនធនធានដុល្លារនៅក្នុងហិបប្រាក់របស់ក្រុមហ៊ុនទាំងពីរនេះ ។ បើគិតមកដល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុនទាំងពីរបានធ្វើការរកសុីមិនទាន់បានបីទសវត្សនៅឡើយទេ ។ ប៉ុន្តែ ពួកគេបានក្លាយជាក្រុមហ៊ុនដែលមានកំណើនធនធានលឿនបំផុតនៅក្នុងពិភពលោក ព្រមទាំងមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើនលើសលុបផងដែរ ។ ចំណែកធនធានរបស់ពលករដែលស្ម័គ្រចិត្តជួយស្វែងរកទ្រព្យឲ្យក្រុមហ៊ុនទាំងពីររៀងរាល់ថ្ងៃនោះ គ្មានអ្វីកើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ឡើយ ។ រឿងកេងប្រវ័ញ្ចពលកម្មអ្នកដទៃដើម្បីប្រមូលធនធានមិនខុសអ្វីអំការកេងប្រវ័ញ្ចលើសេរីភាពអ្នកដទៃដើម្បីអំណាចនោះទេ ។ នៅក្នុងរបបផ្តាច់ការ ក្រុមជនដែមានតួនាទីខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលរមែងទទួលបានភោគផលអំណាចនិងទ្រព្យស្រដៀងគ្នានឹងពួកមូលធនដែរ ។ គាបសង្កត់ត្រួតសិទ្ធិសេរីភាពបុគ្គលក្រោមឱវាទរឹតតែខ្លាំង អំណាចប្រមូលផ្តុំក៏ទទួលបានរឹតតែច្រើនដែរ ។ រូបភាពដែលគួរឲ្យសង្វេករវាងវណ្ណៈអធននិងបុគ្គលិកការិយាធិបតេយ្យរបស់ជនផ្តាច់ការ គឺថាពួកគេខំប្រឹងណាស់ដើម្បី ប្រាក់និងអំណាច ដោយមិនគិតឬក៏មិនខ្វល់ទេថា ៦៥%នៃការខំប្រឹងប្រែងនោះជាទង្វើដើម្បីផ្តល់ប្រយោជន៍ឲ្យអ្នកដទៃ ។ មុននឹងបញ្ចប់អត្ថបទនេះ ខ្ញុំសូមលើកយកច្បាប់មេដៃ (Rule of Thumb) នៃនិយមន័យវណ្ណៈមកបកស្រាយ ។ ដែលហៅថាវណ្ណៈអធនគឺអ្នកធ្វើការដែលគ្មានភាគហ៊ុននៅក្នុងក្រុមហ៊ុន (Non-Shares Holders) ។ អ្នកអាចទទួលកម្រៃរាប់មុឺនដុល្លារក្នុងមួយខែ ប៉ុន្តែបើគ្មានភាគហ៊ុនទេ អ្នកនៅតែជាវណ្ណៈអធន ។ ពួកមូលធនគឺអ្នកដែលប្រើដើមទុន ឬធន ដើម្បីរកនិងបង្កើនធន ។ នៅក្នុងប្រព័ន្ធការិយាធិបតេយ្យនៃរបបផ្តាច់ការក៏ដូចគ្នាដែរ ។ អ្នកដែលស្វែងរកអំណាចឋានៈបុណ្យសក្តិ មានស្ថានភាពដូចគ្នានឹងវណ្ណៈអធន ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីជាមេមូលធនអំណាច ។ រដ្ឋមន្ត្រីជាអ្នកដែលមានភាគហ៊ុននៅក្នុងអង្គភាពអំណាច ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនិងរដ្ឋមន្ត្រីបង្កើនធនធានអំណាចតាមរយៈការតែងតាំងនិងដកហូតមនុស្សក្រោមអំណាចរបស់ខ្លួន ក៏ដូចជាលើកទឹកចិត្តឲ្យបុគ្គលិកធ្វើការងារដើម្បីផលប្រយោជន៍ខ្លួនផងដែរ ។ បើយើងបង្រួមអ្វីៗទាំងអស់ឲ្យចុះមកដល់កត្តាតូចបំផុត (Narrow it down) បញ្ហាពាក់ព័ន្ធទាំងអស់គឺស្ថិតនៅលើ តណ្ហា (Desire) ។ មនុស្សខ្លះធ្វើពលកម្មផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ ៦៥%ឲ្យទៅអ្នកដទៃ ដើម្បីគាំពាររូប ។ ខ្លះមានគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីគាំពាររូបហើយ តែនៅចង់បានទ្រព្យទុកសម្រាប់គាំពាររូបនៅពេលជរា ។ ពេលមានទ្រព្យសល់សម្រាប់គាំពារហើយ ក៏នៅតែមិនស្ងប់ចង់បានរបស់របរសម្រាប់សំញែងអ្នកដទៃផងដែរ ។ ពេលមានរបស់សំញែងគេឯងហើយ នៅចង់ក្លាយខ្លួនជាវណ្ណៈមូលធនទៀតដើម្បីមានឱកាសកេងប្រវ័ញ្ចលើកម្លាំងពលកម្មអ្នកដទៃ ។ នៅក្នុងវិស័យរដ្ឋាភិបាលនិងការិយាធិបតេយ្យក៏ដូចគ្នាដែរ ។ ដើម្បីអំណាចបុណ្យសក្តិនិងឋានៈ មនុស្សប្រឹងប្រែងធ្វើពលិកម្មសព្វបែបយ៉ាង ។ សូម្បីតែក្បត់ឆន្ទៈរបស់ខ្លួនឯងក៏ហ៊ានធ្វើដែរ ។ ជីវិតសត្វលោក ពិតជាស្មោកគ្រោកពេកណាស់!!!

ចំណីខួរក្បាល

ពត៌មានមិនពិត Fake News ពត៌មានមិនពិត (Fake News) កើតមានជាយូរយាណាស់មកហើយ ប៉ុន្តែ ហាក់ដូចជាគ្មាននរណាចាប់អារម្មណ៍ ឬក៏ខ្វល់ខ្វាយនឹងវាទេ ។ ទើបតែពេលថ្មីៗនេះ បន្ទាប់ពីលោក ដូណាល់ ត្រាំ ឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក គាត់តែងតែស្រែកថា៖ Fake News!, Fake News! (ពត៌មានមិនពិត ៗ) នៅពេលមានពត៌មានណាមួយផ្សាយប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយស ឬអំពីរឿងអាស្រូវរបស់គាត់ ។ ប្រការនេះបានធ្វើឲ្យមេដឹកនាំប្រទេសដទៃ ជាពិសេសមេដឹកនាំផ្តាច់ការ លើកយកពត៌មានមិនពិតមកធ្វើជាប្រធានបទដើម្បីធ្វើច្បាប់រឹតបន្តឹងសិទ្ធិផ្សព្វផ្សាយនិងនិយាយស្តីរបស់ពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ ។ បើយើងនិយាយឲ្យចំដំឲ្យត្រូវ ជនខិលខូចដែលលុះនឹងការផ្សាយពត៌មានមិនពិតគឺរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តនិងរបបផ្តាច់ការ ។ រដ្ឋាភិបាលលោកសេរីក៏ផ្សព្វផ្សាយពត៌មានមិនពិតដែរ គ្រាន់តែមិនសូវច្រើន ។ គេហៅការផ្សាយពត៌មានមិនពិតនេះជាភាសាអង់គ្លេសថា៖ Propaganda ដែលខ្ញុំសូមហៅជាភាសាខ្មែរថា៖ ពត៌មានបំភ្លៃ ។ បើយើងពិនិត្យឲ្យជាក់លាក់ទៅ ពាក្យ បំភ្លៃ និង មិនពិត វាមានអត្ថន័យដូចតែគ្នាទេ ។ នៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលស្ទើរតែគ្រប់ប្រទេសនៅលើពិភពលោក មានមុខតំណែងមួយដែលគេហៅថា៖ អ្នកនាំពាក្យ ។ អ្នកនាំពាក្យមានរហសនាមមួយផ្សេងទៀតដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា៖ Spin Doctor ។ ពាក្យនេះ យើងអាចបកប្រែជាភាសាខ្មែរថា៖ បណ្ឌិតបំភ្លៃពត៌មាន ។ តួនាទីនៃបណ្ឌិតបំភ្លៃពត៌មាន គឺបកស្រាយពាក្យពេចន៍របស់ប្រធានាធិបតី ឬនាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលនិយាយខុស ទៅរកភាពត្រឹមត្រូវ ឬក៏រកមធ្យោបាយកាយកប់លុបវាឲ្យបាត់កុំឲ្យសល់នៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ។ ដើម្បីធ្វើដូច្នេះ បណ្ឌិតបំភ្លៃពត៌មានចាំបាច់ត្រូវតែនិយាយបកស្រាយផ្សព្វផ្សាយឲ្យហួសអំពីការពិត ។ ភាសាអង់គ្លេសហៅយុទ្ធសាស្ត្រនេះថា៖ Damage Control ឬយុទ្ធសាស្ត្រ ប៉ះសំពត់រហែក ។ ពត៌មានពិត ឬមិនពិត មិនមែនអាស្រ័យលើនរណាម្នាក់ឲ្យតម្លៃ ឬក៏បកស្រាយវានោះទេ ។ អ្វីៗគឺអាស្រ័យលើការវិនិច្ឆ័យរបស់ពលរដ្ឋ ឬទស្សនិកជន(Audience)ដែលទទួលបាននូវពត៌មានទាំងនោះ ។ ដើម្បីបកស្រាយអំពីប្រការនេះ សូមលើកយកប្រទេសកម្ពុជាមកធ្វើជាឧទាហរណ៍ ។ ប្រមុខនិងអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តែងតែប្រកាសប្រាប់ពិភពលោកនិងពលរដ្ឋខ្មែរថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជារដ្ឋាភិបាលដើរតាមគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ។ ពត៌មាននេះ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយជាច្រើនទសវត្សមកហើយ ។ ប៉ុន្តែ នៅក្នុងកែវភ្នែកនិងជំនឿចិត្តរបស់មនុស្សដែលទទួលបានពត៌មាននេះ វាហាក់ដូចជាគ្មានធាតុពិតនៅក្នុងការអះអាងនេះឡើយ ។ តើនេះជាពត៌មានមិនពិតឬយ៉ាងណា បានជាខ្វះការទទួលស្គាល់ពីមជ្ឈដ្ឋានអ្នកស្តាប់? ព្រះពុទ្ធទ្រង់ទូន្មានថា៖ សច្ចៈ មិនអាចលាក់បាំងជិតទេ ។ ដូច្នេះ ពត៌មានមិនពិតក៏មិនអាចបាំងបិទធាតុពិតបានដែរ ។ ការស្វែងយល់អំពីពត៌មានមិនពិត មិនពិបាកទេ ។ អ្វីដែលពិបាកនោះ គឺការទទួលបានពត៌មានពិត ។ ដើម្បីទទួលបានពត៌មានពិត វាទាល់តែមានសេរីភាពក្នុងការផ្សព្វផ្សាយនិងបញ្ចេញមតិពេញលេញ ។ សង្គមណាដែលរឹតបន្តឹងសិទ្ធិផ្សព្វផ្សាយនិងនិយាយស្តី សង្គមនោះនឹងសម្បូរទៅដោយពត៌មានមិនពិត ។ ចំណុចសំខាន់ដែលត្រូវចងចាំគឺថា ប្រពភចែកចាយពត៌មានមិនពិតគឺរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសរដ្ឋាភិបាលផ្តាច់ការ ៕