ចំណីខួរក្បាល

រោគចិត្ត រោគចិត្ត ឬ ពិការញាណ ដែលខ្មែរយើងបច្ចុប្បន្ននិយមហៅថា៖ ជំងឺសសៃប្រសាទ គឺជាបញ្ហាមួយដែលមនុស្សគ្រប់រូបប្រឈម ។ មនុស្សដែលកើតមកលើលោកនេះ គ្មាននរណាម្នាក់ដែលថា មិនពិការញាណនោះទេ គ្រាន់តែតិចហើយនិងច្រើនប៉ុណ្ណោះ ។ ការភ្នាល់គ្នារវាងអ្នកនយោបាយខ្មែរល្បីឈ្មោះពីររូប ដោយយកសេរីភាពរបស់អ្នកនយោបាយម្នាក់ទៀតមកដាក់ធ្វើជាដើមទុន វាបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា មនុស្សប្រភេទណាក៏ដោយ មិនអាចចាកផុតអំពីភាពពិការញាណនេះទេ ។ រោគចិត្ត ជំងឺសសៃប្រសាទ ឬឆ្កួត មិនមែនជាជំងឺដែលគួរឲ្យខ្លាច ឬពិបាកយល់នោះទេ ។ ដូចបានលើកឡើងរួចមកហើយ ជំងឺនេះវាស្ថិតនៅនឹងខ្លួនយើងគ្រប់ៗគ្នា ។ នៅពេលដែលយើងយល់អំពីរោគចិត្ត នោះយើងប្រហែលជាឈប់ខ្លាចឬព្រួយបារម្ភអំពីរោគចិត្តទៀតហើយ ។ ដើម្បីស្វែងយល់អំពីរោគចិត្តឲ្យបានសុីជម្រៅ យើងគប្បីឈប់ប្រើពាក្យពេចន៍អវិជ្ជមានមួយចំនួនដូចជាពាក្យ ឆ្កួត រោគចិត្ត សសៃប្រសាទ សតិមិនគ្រប់ ឡប់ ជាដើម ។ល។ យើងអាចប្រើពាក្យ ពិការញាណ ជំនួសឲ្យពាក្យទាំងនេះ ព្រោះវាជាពាក្យមិនរើសអើង ។ ដូចជំងឺដទៃទៀតដែរ ពិការញាណមានអការៈ ធ្ងន់ និង ស្រាល ។ យើងអាចសម្គាល់និងបែងចែកពិការញាណជាបីប្រភេទគឺ៖ ស្រាល មធ្យម និង ធ្ងន់ ។ ពិការញាណប្រភេទស្រាលគឺ កង្វះខាតការត្រងត្រាប់ស្តាប់យល់ ដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) ។ មនុស្សទាំងអស់ក្នុងលោករាប់បញ្ចូលទាំងស្មេរផងដែរ សុទ្ធតែទទូួលរងនូវភាពពិការញាណប្រភេទ ADHD នេះ ។ ពិការញាណកំរិតមធ្យមភាសាអង់គ្លេសហៅថា៖ Autism or Autism Spectrum Disorder (ASD) ដែលញាំញីមនុស្សមិនលើសពី ២ ភាគរយ ។ ឯកំរិតធ្ងន់គេហៅថា៖ Down Syndrome ។ មនុស្សពិការញាណកំរិតធ្ងន់នេះ មិនសូវមានទេ ។ គួរកត់សម្គាល់ដែរថា ពិការញាណកម្រិត ស្រាល មធ្យម និងធ្ងន់ មានចំណុចឬរោគសញ្ញាត្រួតស៊ីគ្នាដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Overlap ។ ឧទាហរណ៍ អ្នកពិការញាណ ADHD កម្រិតធ្ងន់អាចឈានទៅដល់ ASD កម្រិតស្រាល និងអ្នកដែលមាន Down Syndrome កម្រិតស្រាលអាចធ្លាក់មកនៅត្រឹម ASD កម្រិតធ្ងន់ ។ គេអាចកត់សម្គាល់មនុស្សពិការញាណកម្រិតធ្ងន់ តាមរយៈភាពមិនប្រក្រតីនៅលើទម្រង់មុខនិងអវយវៈជាមួយនឹងអសមត្ថភាពក្នុងការនិយាយស្តី (Physical Deformity) ។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់ភាពពិការញាណកម្រិតស្រាលនិងមធ្យម វាពិបាកនឹងមើលយល់ណាស់ ។ អ្វីដែលយើងមើលមិនយល់នេះ បានធ្វើឲ្យមានការភ័ន្តច្រឡំ (Misunderstanding) នៅក្នុងសង្គមមនុស្សរកទីបំផុតគ្មាន ។ កាលពីក្មេង ម្តាយខ្ញុំឧស្សាហ៍ដៀលខ្ញុំថាជាកូន "មិនច្រឡំនឹងគេ" (Misfit) ។ ធាតុពិត ខ្ញុំមិនមែនជាមនុស្សមិនច្រឡំនឹងគេនោះទេ ។ គឺម្តាយខ្ញុំវិញទេដែលមើលមិនយល់អំពីអត្តចរិតរបស់ខ្ញុំ ។ និយាយអំពីរឿងយល់នេះ នឹកឃើញដល់គណៈបក្សមួយដែលនិយមនិយាយថា៖ អ្នកដែលមិនទាន់យល់សម្ព័ន្ធ មិនងាយស្និទ្ធស្នាលជាមួយនឹងសម្ព័ន្ធទេ ។ ហុឹម! និយាយចុះនិយាយឡើងធ្លាយដល់រឿងនយោបាយទៀតហើយខ្ញុំ ។ ជាទូទៅ កង្វះខាតការត្រងត្រាប់ស្តាប់យល់ ADHD ចាប់ផ្តើមសាបរលាបនៅពេលដែលមនុស្សធំដឹងក្តី គឺចាប់ពីអាយុប្រមាណ ៥ឆ្នាំឡើងទៅ ។ ប៉ុន្តែ កត្តាខ្លះនៃកង្វះខាតការត្រងត្រាប់ស្តាប់យល់ រមែងនៅដិតជាប់នឹងខួរក្បាលមនុស្សលុះអស់សង្ខារ ។ ឧទាហរណ៍ នៅពេលដែលយើងធ្វើអ្វីមួយខុស ឬក៏មិនយល់អំពីអ្វីដែលយើងព្យាយាមសិក្សា វាគឺជាការបែកធ្លាយនៃភាពពិការញាណរបស់យើង ។ ខ្ញុំធ្លាប់បានសរសេរអំពី ADHD ផ្សាយម្តងរួចហើយ ។ ដុច្នេះ សុំមិនវែកញែកវែងឆ្ងាយទេ ។ អ្នកដែលចង់អានអត្ថបទនោះ សូមផ្ញើសារមកខ្ញុំ ខ្ញុំនឹងផ្ញើជូន ។ អ្វីដែលខ្ញុំចង់លើកយកមកពិភាក្សានៅទីនេះ គឺពិការញាណកម្រិតមធ្យមដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Autism or Autism Spectrum Disorder (ASD) ។ អូទីហ្សិម ឬ ASD ញាំញីមនុស្សមិនដល់ពីរភាគរយទេ ។ ក្នុងចំណោមមនុស្ស ៦០នាក់ គឺមានម្នាក់កើតមកជាមួយនឹងរោគនេះ ។ គេមិនដឹងថា វាបណ្តាលមកអំពីអ្វីទេ ។ ប៉ុន្តែ អ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះសន្និដ្ឋានថា ៥០% បង្កដោយសារធាតុពុល (Toxin) នៅក្នុងចំណីដែលមាតាទទួលទានអំឡុងពេលពរពោះទារក និង៥០%ទៀតមានប្រភពមកពីការផ្គុំគ្នានៃកោសិកាជីវិត (Genes) របស់ម៉ែឪ ។ មនុស្សពិការញាណមធ្យម (Austistic Person) ភាគច្រើនមិនចំណាប់ក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយនឹងមនុស្សផងទាំងពួងទេ ។ ហើយក៏មិនសូវស្តាប់តាមការណែនាំដែរ ។ មនុស្សពិការញាណមធ្យមខ្លះ មិនយល់អំពីហានិភ័យនានានៅក្នុងដំណើរជីវិតទៀតផង ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលមនុស្សពិការញាណមធ្យមអាចមាន គឺទេពកោសល្យអ្វីមួយដែលមនុស្សផងទាំងពួកមិនអាចធ្វើដូច ។ ឧទាហរណ៍ មនុស្សពិការញាណមធ្យមខ្លះ ពូកែគូររូប ខ្លះពូកែលេងភ្លេង គិតលេខ ឬក៏អាចចងចាំព្រឹត្តិការណ៍និងពេលវេលាប្រៀបបាននឹងកំព្យូទ័រ ។ ថ្មីៗនេះ ពត៌មានសង្គមបានផ្សាយអំពីកុមារខ្មែរមួយរូប ដែលចេះនិយាយភាសាបរទេសជាង ១០ភាសា ដោយគ្មានការហ្វឹកហាត់ផ្លូវការឡើយ ។ ទេពកោសល្យនេះ មិនមែនជារឿងចៃដន្យទេ ។ វាអាចមានប្រភពចេញពីភាពពិកាញាណមធ្យម Autism នេះឯង ។ ប្រការនេះយើងអាចបញ្ជាក់បានដោយយកលំហាត់រោគវិនិច្ឆ័យឈ្មោះ DSM-5 មកធ្វើជាគោលវិភាគ ។ លំហាត់នេះ មានរោគសញ្ញាសំខាន់ៗប្រមាណជា ២០ ។ ប្រសិនបើមនុស្សណាមានរោគសញ្ញា ៥ ក្នុងចំណោម ២០ ទើបអាចចាត់ទុកថាពិការញាណកម្រិតមធ្យម ។ នៅក្នុងប្រទេសជឿនលឿនដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក កុមារដែលគេវាយតម្លៃឃើញថា ពិការញាណកម្រិតមធ្យមគឺត្រូវបានគាំពារឲ្យមានឱកាសសិក្សារៀនសូត្រដោយឥតបង់ប្រាក់ រហូតដល់អាយុ ១៨ឆ្នាំ ។ រដ្ឋជួយសព្វបែបយ៉ាង ។ ចាប់តាំងពីមធ្យោបាយធ្វើដំណើរទៅសាលា ចំណីអាហារ និងការមើលថែរក្សាប្រចាំថ្ងៃ ។ គេធ្វើរបៀបនេះ មិនមែនដើម្បីបំពេញកាតព្វកិច្ចគាំពារសិទ្ធិមនុស្សប៉ុណ្ណោះទេ គឺគេចង់ឲ្យមនុស្សពិការញាណមធ្យមទាំងនោះមានឱកាសអភិវឌ្ឍទេពកោសល្យនិងបញ្ចេញសក្តានុពលរបស់ខ្លួនឲ្យបានពេញលេញដើម្បីជួយដល់សង្គមជាតិ ។ នេះគឺជាកត្តាសំខាន់ដ៏ធំមួយដែលសង្កមខ្មែរបច្ចុប្បន្ន និងពីដើមរៀងមកមើលរំលង ។ ឲ្យតែសង្ស័យថាអ្នកណាម្នាក់មានរោគចិត្ត គឺមិនចង់នៅជិតតែម្តង ។ កន្លងមក ខ្ញុំឧស្សាហ៍ឃើញឪពុកម្តាយខ្លះវាយប្រដៅកូនក្មេងស្ទើរស្លាប់ស្ទើររស់ នៅពេលដែលកូននោះមិនព្រមស្តាប់ឬក៏ធ្វើតាមការណែនាំរបស់គាត់ ។ ឪពុក ឬម្តាយទាំងនោះប្រហែលជាមិនដឹងទេថា កូនរបស់គាត់ពិការញាណមធ្យម ហើយមានទេពកោសល្យអ្វីមួយដែលអាចក្លាយទៅជាមនុស្សអស្ចារ្យមួយរូប ៕