ចំណីខួរក្បាល

ត្រីមួយតម្បុតពីរ បច្ចុប្បន្ន យើងឃើញមានពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើនបានធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ ទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសនានាដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង កាណាដា និង អូស្ត្រាលី ជាដើម ។ល។ ការចូលទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសថ្មី យើងរមែងប្រឹងប្រែងរៀនអំពីភាសា វប្បធម៌ និងរបៀបរបបរស់នៅ ទៅតាមសមត្ថភាពនិងលទ្ធភាពរៀងៗខ្លួន ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ យើងក៏ព្យាយាមថែរក្សាភាសា វប្បធម៌ និង ទំនៀមទម្លាប់ដែលយើងធ្លាប់មានពីមុនមក ។ ការព្យាយាមរស់ជាមួយនឹងវប្បធម៌ពីរនេះ គឺមិនខុសអំពីជិះទូកពីរនោះទេ ។ អ្នកជិះគប្បីស្វែងរកលំនឹងមួយដើម្បីរក្សាតុល្យភាព ។ ការថែរក្សាទំនៀមទម្លាប់និងវប្បធម៌កំណើតរបស់ជនអន្តោប្រវេសន៍ គ្មានអ្វីទាស់ខុសឡើយ ។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែលជារឿងទាស់ខុសនោះ គឺការយកទំនៀមទម្លាប់វប្បធម៌របស់យើង ទៅឡូកឡំនៅក្នុងជីវិតរបស់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ។ ខ្ញុំជាមនុស្សម្នាក់ដែលធ្លាប់បានគិតថា ក្មេងដែលកើតនៅក្នុងគ្រួសាររក្សាវប្បធម៌ពីរ ទទួលបានសារប្រយោជន៍ច្រើន ដ្បិតយើងចេះនិយាយភាសាពីរ ស្គាល់វប្បធម៌ពីរ ជាដើម ។ល។ ចំណេះដឹងយើងគឺពីរដង (Double) នៃចំណេះដឹងរបស់អ្នកដែលកើតក្នុងគ្រួសារមានវប្បធម៌តែមួយ ។ ជំនឿនេះ បានជម្រុញឲ្យខ្ញុំត្រៀមនូវសម្ភារសិក្សាអក្សរសាស្ត្រខ្មែរមួយចំនួន សម្រាប់បង្រៀនកូនខ្ញុំដែលកើតនៅឯបរទេស ។ ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់ការសិក្សានិងសង្កេតអំពីរបៀបរបបរស់នៅឯបរទេសជាច្រើនឆ្នាំ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមមើលឃើញនូវអ្វីដែលជាផលវិបាកនៃការគិតរបស់ខ្ញុំ ។ ការជម្រុញ ឬលើកទឹកចិត្តក្មេងដែលកើតនៅក្រៅប្រទេសខ្មែរ ឲ្យរក្សាទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ទោះត្រឹមតែរៀនភាសាក្តី គឺជាកត្តាដាក់បន្ទុកច្រើនជាងលើកស្ទួយ ។ វាមិនខុសអំពីឲ្យកូនស្លៀកខោជើងវែងពាក់អាវដៃវែង ទៅប្រកួតនៅក្នុងកីឡាហែលទឹកឡើយ ។ មុននឹងយើងសម្រេចឲ្យកូនដែលកើតនៅក្រៅប្រទេសខ្មែរ រៀនភាសាខ្មែរក៏ដូចជារក្សាវប្បធម៌ខ្មែរ យើងគួរសួរខ្លួនឯងនូវសំណួរដ៏សំខាន់មួយ ថាតើទៅថ្ងៃអនាគតកូនរបស់យើងនឹងត្រឡប់ទៅរស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ ឬក៏នៅឯបរទេស ។ បើចម្លើយ "នៅឯបរទេស" មិនគួរឲ្យកូនរៀនភាសាខ្មែរបន្ថែមលើភាសាផ្លូវការដែលកូនត្រូវប្រើប្រចាំថ្ងៃឡើយ ។ ក្រៅអំពីគ្មានប្រយោជន៍ទៅថ្ងៃអនាគត វានឹងធ្វើឲ្យកូនយើងយឺតយ៉ាវក្នុងការចាប់យកភាពស្ទាត់ជំនាញ នៅក្នុងភាសាផ្លូវការដែលយើងត្រូវការប្រើប្រាស់ជាប្រចាំ ។ ចំណុចមួយដែលជាផលវិបាកសម្រាប់អ្នកចេះភាសាពីរ ឬក៏លើសពីពីរ គឺយើងតែងតែយកអ្វីដែលយើងរៀននៅក្នុងភាសាមួយ ទៅភ្ជាប់ជាមួយនឹងភាសាមួយទៀតជាប្រចាំ ។ ប្រការនេះកើតឡើងស្ទើរតែជាស្វ័យប្រវត្តិ ។ ការញែកអារម្មណ៍នេះហើយដែលធ្វើឲ្យយើងដើរយឺតជាងគេ ដ្បិតអាឡៃតែឈៀងទៅទាត់សំបកកំប៉ុងនៅក្បែរចិញ្ចើមថ្នល់ ។ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមសង្កេតមើលភាពខុសគ្នា និងវិបត្តិនៃការប្រឹងរែកវប្បធម៌ពីរតាំងតែពីឆ្នាំទីមួយនៃការចូលមករស់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ។ កាលនោះ ខ្ញុំមានឱកាសបានចូលរៀននៅវិទ្យាល័យនារយៈពេលពីរឆ្នាំចុងក្រោយ ។ ថ្វីដ្បិតតែវិសាលភាពនៃចំណេះដឹងរបស់ខ្ញុំធំគួរសមដែរ ខ្ញុំសង្កេតឃើញថា របៀបគិតរបស់ខ្ញុំនិងរបៀបគិតរបស់កូនសិស្សអាមេរិកាំង មិនសុីសង្វាក់គ្នាទេ ។ ភាពមិនសុីសង្វាក់គ្នានេះ គឺដោយសារតែខ្ញុំគិតតាមរបៀបដែលខ្ញុំធ្លាប់គិតពីមុនមក ។ ឧទាហរណ៍ដ៏សាមញ្ញមួយ ។ ទម្លាប់គោរពកោតខ្លាចគ្រូ ដែលយើងចាត់ទុកថាមានចំណេះដឹងខ្ពង់ខ្ពស់ជាងយើង បានធ្វើឲ្យខ្ញុំខ្លាចរអាមិនហ៊ានតស៊ូមតិជាមួយនឹងគ្រូឡើយ ។ ពេលឃើញកូនសិស្សអាមេរិកាំងតតាំងជជែកវែកញែកជាមួយនឹងគ្រូ ខ្ញុំតែងតែគិតថាសិស្សទាំងនោះក្រអឺតក្រទមបន្តិចហើយ ។ ធាតុពិត គ្មានអ្វីក្រអឺតក្រទម ឬ ឆ្គាំឆ្គងជាមួយនឹងការជជែកវែកញែងតតាំងជាមួយនឹងគ្រូទេ ។ ភាសាគឺជាយានមួយសម្រាប់បណ្តុះវប្បធម៌និងផ្នត់គំនិត ។ ក្រៅអំពីផ្តល់មធ្យោបាយឲ្យយើងប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយនឹងមនុស្សជុំវិញខ្លួន វាក៏ជាមធ្យោបាយសម្រាប់សម្រិតសម្រាំងចំណេះដឹងរបស់យើងដែរ ។ សញ្ញាប័ត្ររបស់យើងអាចមានកម្រិតស្មើគ្នា ។ ក៏ប៉ុន្តែ ការយល់ដឹង ចំណេះជំនាញ និងភាពបុិនប្រសប់របស់យើងមិនស្មើគ្នាឡើយ ។ ខ្ញុំសូមលើកយកឧទាហរណ៍មួយដែលខ្ញុំបានសង្កេតជាច្រើនឆ្នាំ មកបរិយាយនៅទីនេះ ។ ខ្ញុំធ្លាប់អង្គុយសរសេររបាយការណ៍ឲ្យគណកម្មាធិការមួយរបស់វិទ្យាស្ថានវេជ្ជសាស្ត្រជាតិនៃសហរដ្ឋអាមេរិក (National Institute of Health, NIH) ពីរដងក្នុងមួយឆ្នាំអស់រយៈកាលជិត ២០ឆ្នាំ ។ តួនាទីនៃគណកម្មាធិការនោះ គឺវាយតម្លៃប្រធានគ្រុបគ្រងបន្ទីរពិសោធ ថាតើគួរផ្តល់តំណែងមួយជីវិត (Tenure) ដល់ប្រធានមន្ទីរណាមួយដែរឬទេ ។ គួរបញ្ជាក់ថាប្រព័ន្ធឋានានុក្រមនៅក្នុង NIH ស្រដៀងគ្នានឹងឋានានុក្រមរបស់សាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យដែរ ដែលមាន ជំនួយសាស្ត្រាចារ្យ សាស្ត្រាចារ្យ និង សាស្ត្រាចារ្យមួយជីវិត (Tenure or Full Professor) ។ ឯនៅ NIH គឺមានជំនួយការស្រាវជ្រាវ អ្នកស្រាវជ្រាវ ប្រធានមន្ទីរស្រាវជ្រាវ និង ប្រធានមន្ទីរស្រាវជ្រាវអស់មួយជីវិត (Tenure Position) ។ មុននឹងទទួលបានការតែងតាំងជាប្រធានមន្ទីរស្រាវជ្រាវអស់មួយជីវិត ប្រធានមន្ទីរស្រាវជ្រាវនីមួយៗត្រូវសរសេររបាយការណ៍ និងធ្វើបទបង្ហាញជូនគណកម្មាធិការត្រួតពិនិត្យនិងវាយតម្លៃ ម្តងហើយម្តងទៀតជាច្រើនឆ្នាំ ។ អ្នកខ្លះចំណាយពេលបួនដប់ឆ្នាំឡើងមកធ្វើបទបង្ហាញ ក៏នៅតែមិនទទួលបានការតែងតាំងឲ្យធ្វើប្រធានមន្ទីរមួយជីវិតដែរ ។ មួយចំនួនតូចលះបង់ការប្រឹងប្រែង ហើយទៅធ្វើជាសាស្ត្រាចារ្យបង្រៀននៅសាកលវិទ្យាល័យវិញម្តង ។ តាមការសង្កេតក្រៅផ្លូវការរបស់ខ្ញុំ ក្នុងចំណោមប្រធានមន្ទីរពិសោធដែលព្យាយាមឈោងចាប់យកតួនាទីប្រធានមន្ទីរមួយជីវិត អ្នកដែលឆ្លងកាត់ការសិក្សានិងរស់នៅក្នុងបរិយាការប្រើភាសាតែមួយ ហាក់ដូចជាមិនសូវលំបាកក្នុងការពន្យល់គណកម្មាធិការអំពីកិច្ចការរបស់ខ្លួន ដូចអ្នកដែលរស់ក្នុងបរិយាការពហុភាសាទេ ។ នេះគឺជាប្រការមួយដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំយល់ថា ពហុភាសាជាកត្តាអូសទាញឲ្យយើងចាញ់ប្រៀបគេ ។ កម្រិតនៃសញ្ញាប័ត្រស្មើគ្នា ។ កិច្ចការយើងអាចធ្វើបានដូចគ្នា ។ ក៏ប៉ុន្តែ ភាពបុិនប្រសប់របស់យើងក្នុងការនិយាយស្តីនិងសរសេរបទបង្ហាញ (Articulation) មិនស្មើគ្នាទេ ។ ភាពច្បាស់លាស់និងបុិនប្រសប់ក្នុងការសរសេររបាយការណ៍ និងធើ្វបទបង្ហាញដែលផ្អែកស្ទើរតែទាំងស្រុងនៅក្នុងភាសានិយាយ គឺជាកត្តាមួយនៃការសម្រេចជោគវាសនារបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រទាំងនោះ ។ មុននឹងបញ្ចប់ ខ្ញុំសូមងាកទៅមើលបុគ្គលល្បីៗមួយចំនួននៅក្នុងវិស័យសិក្សារបស់ខ្មែរវិញម្តង ។ លោក លី ធាមតេង លោក លាង ហាប់អាន និង លោក ឃុន ស្រ៊ុន ជាដើម ។ល។ បើមើលតាមឈ្មោះរបស់ពួកគាត់ គឺសុទ្ធសឹងតែជាកូនចៅចិន ។ ក៏ប៉ុន្តែ ពួកគាត់យល់ដឹងភាសានិងវប្បធម៌ខ្មែរច្បាស់លាស់ ស្ទើរតែលើសខ្មែរម្ចាស់ស្រុកទៅទៀត ។ និយាយឲ្យខ្លី គឺពួកគាត់ផ្តោតការសិក្សាតែទៅលើភាសានិងវប្បធម៌ខ្មែរ ដែលជាទីកំណើតនិងកន្លែងដែលពួកគាត់ត្រូវស្វែករកការងារ ក៏ដូចជាប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតតែប៉ុណ្ណោះ ។ បើត្រូវរៀនភាសាបរទេស ពួកគាត់រៀនភាសាបារាំងឬអង់គ្លេស ដើម្បីពង្រីកវិសាលភាពនៃចំណេះដឹងក្នុងគោលបំណងទ្រទ្រង់ការរស់នៅក្នុងប្រទេសខ្មែរ ។ មិនមែនភាសាចិន ដែលជាភាសារបស់បុព្វការីជនពួកគាត់ទេ ។ សរុបឲ្យខ្លី ដើម្បីអាំងត្រីមួយ យើងមិនចាំបាច់ប្រើតម្បុតពីរឡើយ ៕