ចំណីខួរក្បាល

សត្វធ្វើនយោបាយ និង នយោបាយសត្វធាតុ មុនពេលគាត់ស្លាប់ទៅ ទស្សនវិទូជនជាតិក្រិចមួយរូបឈ្មោះ អារីស្តូត (Aristotle) បានបន្សល់ទុកនូវទិដ្ឋិមួយឲ្យមនុស្សជំនាន់ក្រោយយកទៅពិចារណា ។ គាត់ថា មនុស្សគឺជាសត្វដែលធ្វើនយោបាយ (Men are, by nature, political animals) ។ ចាប់តាំងពីបានឃើញពាក្យនេះជាលើកដំបូងរហូតមកដល់ពេលនេះ ខ្ញុំតែងតែពិចារណាថា ប្រសិនបើយើងយកពាក្យពីរម៉ាត់ចុងក្រោយមកប្តូរតួនាទីរបស់វាជា៖ animal politics វិញ យើងអាចនឹងទទួលបានអត្ថន័យត្រឡប់ធាតុមួយគឺ នយោបាយសត្វធាតុ ។ នៅក្នុងសម័យកាលលោក អារីស្តូត រស់នៅ មនុស្សភាគច្រើនចាត់ទុកទម្រង់នៃការអនុវត្តិនយោបាយជា សិល្បៈ ។ ក៏ប៉ុន្តែ ចំណេរក្រោយមក មនុស្សបានកែប្រែសិល្បៈនយោបាយឲ្យទៅជា ឧបករណ៍ ។ កាលណាយើងនិយាយអំពីឧបករណ៍ គឺយើងនិយាយអំពីសភាវមួយដែលមានសណ្ឋានជាកាំបិតមុខពីរ ។ វាអាចលើកស្ទួយជីវិតមនុស្ស ហើយក៏អាចបំផ្លាញ ឬ ជិះជាន់សង្កត់សង្កិនជីវិតមនុស្សដែរ ។ គឺការប្រែប្រួលពី សិល្បៈ ទៅជា ឧបករណ៍ នៃទ្រង់ទ្រាយនយោបាយនេះហើយ ដែលខ្ញុំយកពាក្យ សត្វធ្វើនយោបាយ និង នយោបាយសត្វធាតុ មកធ្វើជាប្រធានបទពិចារណា ។ ពេលជួបជជែកលេងជាមួយមិត្តភក្តិ មិនថាផ្ទាល់មុខឬក៏ក្នុងបណ្តាញ ហ្វេសប៊ុកឡើយ ប្រធានបទបីដែលជាចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ខ្ញុំគឺ ដំណើរជីវិត នយោបាយ និង ព្រះធម៌ ។ នយោបាយគឺជារឿងដែលខ្ញុំសង្កេតឃើញថា មនុស្សចូលចិត្តលើកយកមកជជែកច្រើនជាងគេ ទាំងអ្នកយល់ដឹងជ្រៅជ្រះ ទាំងអ្នកមិនដឹងម៉ុង្គលិង្គ ។ លោក អារីស្តូត ហៅមនុស្សថា ជាសត្វដែលធ្វើនយោបាយ ពិតជាត្រឹមត្រូវណាស់ ។ អ្វីដែលធ្វើឲ្យសម្តីលោក អារីស្តូត ត្រឡប់ធាតុ គឺមនុស្សកែប្រែខ្លួនឯងឲ្យទៅជាសត្វធាតុ ដើម្បីធ្វើនយោបាយ ។ នយោបាយបានវិវឌ្ឍជាមួយនឹងជីវិតមនុស្សអស់រយៈកាលរាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយ ។ តាំងតែពីដើមរៀងមក មានសភាវពីរដែលជាកត្តាប្រទាញប្រទងនាំឲ្យមនុស្សទាស់គ្នាក្លាយទៅជាសត្វធាតុនៅក្នុងការធ្វើនយោបាយ ។ សភាវទាំងពីរនេះគឺផ្នត់គំនិត សេរីនិយម និង ផ្តាច់ការនិយម ។ យើងអាចហៅផ្នត់គំនិតទាំងពីរនេះថា៖ សភាវល្អ និង សភាវអាក្រក់ (Good and Evil) ។ សភាវទាំងពីរនេះប្រកួតគ្នាដើម្បីដណ្តើតួនាទីគ្រប់គ្រងផ្នត់គំនិតមនុស្សគ្រប់ៗរូប ។ មនុស្សដែលត្រូវបានសភាវណាមួយគ្រុបគ្រងផ្នត់គំនិត ទង្វើរបស់មនុស្សនោះក៏នឹងស្តែងចេញមកទៅតាមឥទ្ធិពលនៃសភាវនោះដែរ ។ នៅក្នុងការប្រកួតគ្នារវាងសភាវល្អនិងសភាវអាក្រក់ សភាវអាក្រក់ច្រើនតែមានប្រៀបជាង ដ្បិតវាមិនតម្រូវឲ្យមនុស្សពិចារណាវែងឆ្ងាយទេ ។ ខ្មែរយើងមានពាក្យមួយឃ្លាដែលពោលថា៖ ចិត្តមិនដាច់ ធ្វើស្តេចមិនកើត ។ ភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការទាក់ទាញចិត្តមនុស្សពីសំណាក់សភាវអាក្រក់នេះ បានធ្វើឲ្យមនុស្សជាច្រើនក្លាយខ្លួនទៅជាឧបករណ៍នយោបាយ និងអនុវត្តិនយោបាយសត្វធាតុដោយមិនដឹងខ្លួន ។ ទម្រាំតែមនុស្សភ្ញាក់រលឹកថា ខ្លួនកំពុងតែចូលរួមធ្វើនយោបាយរបៀបសត្វធាតុ វាយឺតពេលទៅហើយ ។ យកលទ្ធិផ្តាច់ការនិយម និង ជនផ្តាច់ការមកធ្វើជាឧទាហរណ៍ ។ មិត្តខ្ញុំម្នាក់ដែលជាបណ្ឌិតផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយបានប្រាប់ខ្ញុំថា លទ្ធិផ្តាច់ការនិងជនផ្តាច់ការ មិនដែលធ្លាក់ពីលើមេឃមកទេ ។ រីឯជនផ្តាច់ការទៀតសោត ក៏មិនមែនជាមនុស្សធ្លាតវាងវៃដែរ ។ គុណសម្បត្តិរបស់ជនផ្តាច់ការមានតែមួយគត់គឺ ចិត្តដាច់និងឃោរឃៅ (Evil) ។ ដូច្នេះ បិសាចផ្តាច់ការនិយម ដែលកំពុងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមនុស្សលោកសព្វថ្ងៃនេះ គឺត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមនុស្សឆ្លាតវាងវៃដូចនៅក្នុងរឿង ហ្វ្រេងកេនស្តាញ (Frankenstein) ដូច្នោះដែរ ។ ខ្ញុំយកសម្តីមិត្តខ្ញុំមកពិចារណានិងសង្កេតមើលនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ គឺឃើញថាពិតដូច្នោះមែន ។ ចម្ងល់របស់ខ្ញុំគឺថា ហេតុអ្វីក៏មនុស្សឆ្លាតវាងវៃដែលអាចបង្កើតបិសាចផ្តាច់ការនិយមបាន មិនអាចសម្លាប់ ឬក៏បំបាត់វាចោលវិញ??? នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌប្រព័ន្ធនយោបាយលទ្ធិផ្តាច់ការ ឬក៏បម្រើការងារឲ្យជនផ្តាច់ការ (Dictator) មានពាក្យមួយឃ្លាដែលគេនិយាយថា៖ ជិះនៅលើខ្នងខ្លា ។ យើងមិនអាចចុះពីលើខ្នងខ្លាផ្តេសផ្តាស់ឡើយ ។ ជិវិតនិងសុភមង្គលគ្រួសារ គឺផុយស្រួយណាស់ ។ នេះគឺជាកត្តាមួយដែលបង្ហាញអំពីផលវិបាកនៃការ បំផ្លាញបិសាចផ្តាច់ការចោលវិញ បន្ទាប់ពីមនុស្សបានបង្កើតវាឡើង ដោយចេតនាក្តី ដោយអចេតនាក្តី ។ បើយើងសង្កេតមើលទម្រង់នៃការកកើតរបបផ្តាច់ការនិងជនផ្តាច់ការ វាកើតចេញអំពីផ្នត់គំនិតធម្មជាតិមួយរបស់មនុស្ស ដែលជឿជាក់ថា មនុស្សផងគ្នា ជាពិសេសមនុស្សដែលមានពូជពង្សវង្សត្រកូលជាមួយគ្នា មិនអាក្រក់ឃោរឃៅទេ ។ យើងមានជំនឿថា យើងអាចយកភាពឆ្លាតវាងវៃរបស់យើង ទៅកំចាត់សភាវអាក្រក់ចេញអំពីផ្នត់គំនិតរបស់មនុស្សផងគ្នាបាន ។ និយាយមួយបែបទៀត យើងជឿថាភាពឆ្លាតវាងវៃរបស់យើង អាចកំចាត់សភាវបិសាចនៅក្នុងចិត្តមនុស្ស ។ វាជាជំនឿមួយដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Fallacious Belief (ជំនឿរវើរវាយ) ។ គឺជំនឿនេះហើយដែលជាកត្តាទាក់ទាញឲ្យមនុស្សល្អ ស្រឡាញ់សច្ចយុត្តិធម៌គ្រប់ៗរូប ចូលរួមជ្រោមជ្រែងទ្រទ្រង់បិសាចផ្តាច់ការឲ្យមានអត្ថិភាព ដោយផ្ទាល់ផង និង ដោយប្រយោលផង ។ ដំណើរបង្កើតរបបផ្តាច់ការនិងជនផ្តាច់ការ គឺមានសណ្ឋានដូចទឹកត្នោតដែលស្រក់ចូលបំពង់ ។ វាជាដំណើរជួយគ្នាមួយដៃមួយជើងម្នាក់ ។ អ្នកនេះជួយបន្តិច អ្នកនោះជួយបន្តិច ។ គ្មានរូបភាពអ្វីធំដុំដែលងាយស្រួលក្នុងការសង្កេតមើលនោះទេ ។ អ្នកដែលមានចំណែកក្នុងការបង្កើតបិសាចផ្តាច់ការ ជាទូទៅ មើលមិនឃើញនូវផលអវិជ្ជមានដែលកើតចេញអំពី កម្ម ឬសកម្មភាពរបស់ខ្លួនឡើយ ។ ឯវត្តមានរបស់បិសាចផ្តាច់ការ ក៏មិនដឹងថាចាប់បដិសន្ធិពីពេលណាមកដែរ ។ យើងគ្រាន់តែដឹងថា មកដល់ដំណាក់កាលមួយ យើងចាប់ផ្តើមរស់នៅក្នុងសភាពព្រួយបារម្ភនិងភ័យខ្លាច ។ ភាវភ័យខ្លាចនេះក៏មិនស្ថិតនៅជាមួយនឹងយើងជាប្រចាំដែរ ។ វាមានសណ្ឋានដូចជាការដេកយល់សប្តិឃើញខ្មោចលងម្តងម្កាលតែប៉ុណ្ណោះ ។ ដើម្បីសេចក្តីសុខ និង កាត់បន្ថយការភ័យខ្លាច យើងត្រូវបង្ខំចិត្តដេកអោបបិសាចដ៏គួរឲ្យស្អប់ខ្ពើមនេះ ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ យើងត្រូវថើបវាថែមទៀត ។ ភាវភ័យខ្លាចនេះ មិនមែនតែអ្នកចូលរួមបង្កើតបិសាចទេដែលត្រូវភ័យខ្លាចនោះ ។ បិសាចខ្លួនឯង ក៏រស់នៅក្នុងសភាវភ័យខ្លាចដែរ ។ គឺយើងរស់នៅក្នុងសភាវភ័យខ្លាចដូចគ្នា គ្រាន់តែសភាវភ័យខ្លាចទាំងនេះ មានសណ្ឋាននិងកម្រិតខ្ពស់ទាបជាងគ្នា ។ នេះហើយគឺជាអ្វីដែលខ្ញុំចង់និយាយអំពី នយោបាយសត្វធាតុ ។ យើងចាប់ផ្តើមអំពីការធ្វើនយោបាយក្នុងទម្រង់ជា សិល្បៈ ។ ប៉ុន្តែ ដោយហេតុតែមហិច្ឆតា ការលោភលន់ និងករណីជាច្រើនផ្សេងទៀត ភាពស្រស់បវរនៃសិល្បៈបានប្រែក្លាយទៅជាបិសាចដែលគ្មានរូប និង គ្មានស្រមោល ។ ចុងក្រោយបំផុត ពលិកម្មនិងការប្រឹងប្រែងដែលមនុស្សជាច្រើនបានបូជានៅក្នុងឆាកជីវិត បានប្រែក្លាយទៅជាភាវភ័យព្រួយ សម្រាប់កំដរជីវិតរបស់យើង ក៏ដូចជាជីវិតញាតិមិត្តពូជពង្សវង្សត្រកូលរបស់យើងដែរ ៕