ចំណីខួរក្បាល

កំណាព្យទំនើបនិយម (Modernism Poetry) ប៉ុន្មានអាទិត្យមុន ខ្ញុំបានប្រតិកម្មទៅនឹងទំនោសរសេរកំណាព្យទំនើបនិយមរបស់អ្នកសិក្សាអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរមួយចំនួន ។ នៅក្នុងមតិនោះខ្ញុំបានលើកនូវសំណួរទិតៀនមួយ (Rhetorical question) ដែលមើលទៅហាក់ដូចជាខ្ញុំជំទាស់ (Discourage) ទៅនឹងទំនោនោះ ។ តាមពិត ខ្ញុំគ្មានចេតនារារាំងការប្រឹងប្រែងនោះទេ ។ ខ្ញុំក៏ចង់ឃើញខ្មែរយើងសរសេរ ឬក៏ស្តារប្រភេទកំណាព្យទំនើបនិយមនេះឡើងវិញដែរ ។ តាមការយល់ឃើញដោយផ្អែកលើការរៀនសូត្រតិចតួចរបស់ខ្ញុំ ខ្មែរមានអក្សរសិល្ប៍កំណាព្យពីរទម្រង់គឺ បុរាណនិងទំនើប (Classic and Modern) ។ ទម្រង់អក្សរសិល្ប៍កំណាព្យបុរាណខ្មែរគឺមានរង្វាស់ចំណាប់ចុងចួនក្បួនខ្នាតក្រឹតក្រមជាក់លាក់ ។ ឯទម្រង់ទំនើបគឺមានចំណាប់ចុងចួន តែមិនអនុលោមតាមរង្វាស់ក្បួនខ្នាតប្រាកដប្រជាទេ ។ ខ្មែរយើងហៅទម្រង់កំណាព្យទំនើបនេះថា៖ កម្រងកែវ ។ តាំងតែពីដឹងក្តីមក ខ្ញុំមិនដែលបានសិក្សាអំពីកម្រងកែវទេ ។ ហើយក៏មិនដែលបានអានឬក៏ឃើញនរណាសិក្សាអំពីកម្រងកែវនេះដែរ ។ និយាយឲ្យខ្លី មិនដែលឃើញមានឯកសារនិយាយអំពីកម្រងកែវទេ ។ ខ្ញុំធ្លាប់ឮចាស់ៗនិយាយថា កម្រងកែវគឺជាពាក្យពេចន៍មានចំណាប់ចុងចួនដែលភាគច្រើនគេប្រើនៅក្នុងរាជវាំង ។ និយាយអំពីប្រការនេះ ខ្ញុំនឹកទៅដល់កវី សន្ធម៉ុក ដែលមានតួនាទីជា អាលក្សណ៍ហ្លួង ។ បើមើលតាមឯកសារខ្លះៗ អាលក្សណ៍ហ្លួង អាចស្មើនឹងប្លុងតុងឬអ្នកនាំសារ ដែលយើងអាចនិយាយថាជាអ្នកនាំពាក្យបណ្តឹងរបស់រាស្ត្រនិងមន្ត្រីទៅទូលថ្វាយស្តេច ។ សម័យនោះមិនទាន់មានក្រដាសប៊ិចប្រើសម្បូរបែបទេ ដូច្នេះអាលក្សណ៍ហ្លួងគប្បីមានទេពកោសល្យក្នុងការចងក្រងពាក្យពេចន៍ជាកម្រងកែវ ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការចងចាំនិងមានភាពពីរោះពិសាក្នុងការទូលថ្វាយស្តេច ។ ដោយហេតុតែគ្មានឯកសារសិក្សាជាក់លាក់ យើងក៏មិនដឹងដែរថា កម្រងកែវ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅពេលណាឬសម័យកាលណាទេ ។ តាមការយល់ឃើញរបស់ខ្ញុំ កម្រងកែវ ឬទម្រង់កំណាព្យសម័យនិយមរបស់ខ្មែរអាចវិវត្តិចេញពីទម្រង់កំណាព្យបុរាណ (Classic Form) ជាតំណាក់កាលៗ ។ តំណាក់កាលទីមួយគឺសិល្បៈចម្រៀងចាបុីដងវែងនិងអាយ៉ៃ ។ តំណាក់កាលទីមួយនេះគឺស្ថិតនៅកៀកនឹងកំណាព្យ គ្រាន់តែសិល្បៈករមិនអនុវត្តតាមរង្វាស់ក្រិតក្រមកំណាព្យឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន ។ តំណាក់កាលទីពីរគឺសិល្បៈទិទានរឿងដែលប្រើចំណាប់ចុងចួនក្នុងការថ្លាថ្លែង ក៏ប៉ុន្តែមិនមានការរៀបរយឃ្លោងឃ្លាជាលក្ខណៈកំណាព្យទេ ។ និទានរឿង រាមកេរ របស់តាគ្រុឌគឺជាឧទាហរណ៍ដ៏ល្អមួយ ។ សិល្បៈនិទានរឿងនេះ ទើបនឹងបាត់បង់ទៅនៅក្នុងទសវត្សឆ្នាំ ១៩៨០ ប៉ុណ្ណោះ ដ្បិតនៅដើមទសវត្សនេះខ្ញុំធ្លាប់ឃើញបុរសពិការភ្នែកម្នាក់រស់នៅភូមិកៀនជ្រៃខេត្តកំពង់ចាម ដើរនិទានរឿងនៅតាមរោងបុណ្យ ។ តំណាក់កាលទីបីគឺការយកពាក្យចុងចួនឬគន្លាស់មកប្រើដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការចំណាំពាក្យពេចន៍ព្រមទាំងអត្ថរូប អត្ថន័យ និងការប្រកបសរសេរនៃពាក្យនានា ។ ឧទាហរណ៍ អាចារ្យ (រយៈ) ប្រពន្ធ (ធាក់) ពេទ្យ (ទយ) ។ល។ លោកគ្រូ ស៊ូ ខេមរិន ក៏ធ្លាប់លើកយកពាក្យមួយចំនួនមកធ្វើបទបង្ហាញខ្លះដែរដូចជា បង្អោង(តែក)=>បង្អែកតោង ។ ក្មេងខ្មាង =>ខ្មាងជិតខេង ក្មេងជិតខាង ជាដើម ។ល។ ទម្រង់កម្រងកែវតំណាក់កាលទីបីដ៏វិសេសមួយគឺឃើញមាននៅក្នុងកំណាព្យដ៏ខ្លីរបស់កវីអារាត់អារាយ ផល ទីវ័ន្ត ដែលសរសេរដូច្នេះថា៖ ស្និតចេកស្និតចៃ ស្និតនឹង"ត" ស្និទ្ធ"ទ" "ជើងធ" ស្និទ្ធស្នេហា យកចេក១ស្និតទៅជូនតា ចៃខាំសិរសាយកស្និតសិត ។ ផ្សារលក់ទំនិញផ្សារនឹង"រ" ផ្សារឆ្នាំងផ្សារទ មាន"រ"ដែរ ឈឺក្តិតខ្លោចផ្សាគ្មាន"រ"ទេ ផ្សះផ្សារមានដែរកុំសង្ស័យ ។ ខ្ញុំសូមស្លេះអំពីកំណាព្យទំនើបនិយមរបស់ខ្មែរ និងបែរទៅមើលកំណាព្យទំនើបនិយមរបស់អាមេរិកបន្តិច ។ ប្រទេសដែលប្រើភាសាអង់គ្លេសនិងមានទំនាក់ទំនងវប្បធម៌ជាមួយនឹងចក្រភពអង់គ្លេសធំៗមានបីគឺ សហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា និង អូស្ត្រាលី ។ នៅក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងបីនេះ អាមេរិកគឺជាក្មេងច្រឡឹសបើសនិងទំនើងជាងគេ ។ ពួកគេយកភាសាអង់គ្លេសមកកែច្នៃស្ទើរតែនិយាយស្តាប់គ្នាលែងបានជាមួយនឹងម្ចាស់ភាសា ។ យើងអាចប្រៀបធៀបអាមេរិកយកភាសាអង់គ្លេសទៅកែច្នៃប្រហាក់ប្រហែលនឹងសៀមច្នៃភាសាខ្មែរដែរ គ្រាន់តែសៀមច្នៃភាសាខ្មែររហូតដល់និយាយស្តាប់គ្នាលែងបាន ។ បង្រួញប្រវត្តិសាស្ត្រឲ្យខ្លី អាមេរិកច្នៃភាសាអង់គ្លេសឲ្យទៅជាអង់គ្លេសអាមេរិកាំង (American English) គឺមានគោលដៅមួយ៖ បង្កើតអត្តសញ្ញាណ ។ ជារឿងធម្មតាទេ ។ ខ្មែរយកអ្វីៗពីឥណ្ឌាមកច្នៃឲ្យទៅជារបស់ខ្មែរ ។ សៀមយកអ្វីៗពីខ្មែរទៅបង្កើតឲ្យទៅជាសៀម ។ អាមេរិកាំងយកអ្វីៗពីអង់គ្លេស មកបង្កើតឲ្យទៅជារបស់អាមេរិកាំង ។ អក្សរសិល្ប៍ ជាពិសេសកំណាព្យគឺជាទម្រង់សិល្បៈមួយដែលមានលក្ខណៈសាកល ។ ដូច្នេះ នៅពេលអាមេរិកបង្កើតទម្រង់កំណាព្យសេរី (Free Verses or Free Style) ដែលមិនដើរតាមចំណាប់ចុងចួនក្បួនខ្នាតប្រាកដប្រជា វាបានធ្វើឲ្យទម្រង់កំណាព្យអាមេរិកាំងមានអត្តសញ្ញាណមួយថ្មី ។ តាមពិត បើយើងប្រៀបធៀបទម្រង់នេះទៅនឹងកម្រងកែវរបស់ខ្មែរ វាប្រហែលជាមិនមានអ្វីថ្មីនោះទេ ។ នៅក្នុងភាសាបារាំង អាល្លឺម៉ង់ អេស៉្ពាញ៉ុល អាចនឹងមានចរន្តទំនើបនិយមនេះដែរ ។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមិនចេះភាសាទាំងនោះទេ ។ ដូច្នេះមិនអាចដឹងបានឡើយ ។ គួរកត់សម្គាល់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកគ្មានក្រសួងវប្បធម៌និងពត៌មានទេ ។ មិនដឹងមូលហេតុអ្វីគេមិនបង្កើតឲ្យមានក្រសួងទាំងពីរនេះឡើយ ។ ប្រហែលជាទំនាស់ជាមួយនឹងមាត្រាបន្ថែមទី ១នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ (First Amendment) ដែលហាមមិនឲ្យមានច្បាប់គ្រប់គ្រងការផ្សព្វផ្សាយនិងបញ្ចេញមតិ ។ សម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក យើងអាចនិយាយបានថា វប្បធម៌ដែលមានទម្រង់ជាសិល្បៈ គឺអ្វីទាំងឡាយណាដែលមហាជនភាគច្រើនគាំទ្រ ។ សិល្បៈករអាចបង្កើតអ្វីៗសព្វបែបយ៉ាងដោយមិនព្រួយអំពីក្រសួងវប្បធម៌មកស្តីថាឬជេរប្រទេសផ្តាសាថាអាក្រក់ឬល្អឡើយ ។ អាក្រក់ឬល្អគឺអាស្រ័យលើមហាជនជាអ្នកសម្រេច ។ ជាគោលការណ៍ពិចារណា អ្វីដែលមហាជនអាមេរិកាំងសម្រេចថាល្អ មិនប្រាកដថាល្អសម្រាប់វប្បធម៌ដទៃដូចជា ខ្មែរ ចិន យួន លាវ ។ល។ ឡើយ ។ ចំនុចនេះហើយដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំសរសេរមតិប្រតិកម្មទៅនឹងការផ្តួចផ្តើមសរសេរកំណាព្យទំនើបនិយមរបស់អ្នកសិក្សាអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ ដែលខ្ញុំសង្កេតមើលទៅមានសភាពដូចគ្នានឹងកំណាព្យទំនើបនិយមរបស់អាមេរិកាំង ។ តាមទស្សនផ្ទាល់ខ្លួន ខ្ញុំគិតថាទម្រង់កំណាព្យកម្រងកែវខ្មែរ មានសោភណ្ឌមិនចាញ់កំណាព្យទំនើបនិយមរបស់បរទេសទេ ។ ដូច្នេះ បើយើងមានពេលនិងឋាមពលក្នុងការចងក្រងកំណាព្យទំនើបនិយម យើងគួរតែព្យាយាមប្រស់ (Revive) កម្រងកែវឲ្យរស់ឡើងវិញ ៕