ចំណីខួរក្បាល

ខ្មែរ និង យួន នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ទំនាស់និងភាពរកាំរកូសរវាងប្រទេសដែលមានព្រុំដែនជាប់គ្នាតែងកើតមានស្ទើរតែគ្រប់ទិសទី ។ ចំណុចស្នូលនៃទំនាស់នេះគឺ ធនធាន (Resources) ។ មុនការបង្កើតអង្គការសហប្រជាជាតិ គេរមែងឃើញប្រទេសនៅជិតខាងគ្នាវាយលុកឬក៏ដាក់អាណានិគមដណ្តើមយកទឹកដីទាំងកម្រោលតែម្តង ។ ប៉ុន្តែ បន្ចុប្បន្ននេះគេមិនអាចធ្វើដូច្នោះកើតទៀតទេ ។ ដូច្នេះ ដើម្បីស្វែងរកសារប្រយោជន៍ ឬក៏ដណ្តើមយកធនធានពីប្រទេសដទៃ ប្រទេសនីមួយៗចាំបាច់ត្រូវតែប្រើយុទ្ធសាស្ត្រផ្សេងៗដើម្បីសម្រេចគោលបំណងខ្លួន ។ នៅក្នុងរឿងខ្មែរនិងយួន យុទ្ធសាស្ត្រមួយដែលយួនប្រើដើម្បីស្វែងរកសារប្រយោជន៍ឬក៏លួចប្លន់ធនធានអំពីប្រទេសកម្ពុជាគឺ៖ ទឹក ។ នេះគឺជាការអះអាងរបស់មិត្តខ្ញុំម្នាក់ដែលមានដូនតាមកពីតំបន់កម្ពុជាក្រោមនិងធ្លាប់បានទៅសិក្សានៅស្រុកយួន ។ យុទ្ធសាស្ត្រទឹកគឺសំដៅដល់សមត្ថភាពនៃការជ្រាប ជ្រៀតជ្រែក និងជ្រកនៅរបស់ទឹក ។ មុននឹងបកស្រាយអំពីយុទ្ធសាស្ត្រទឹក ខ្ញុំសូមរំលឹកថារឿងយួនរុករានទន្ទ្រានយកធនធានរបស់ខ្មែរធ្លាប់បានស្មេរខ្មែរមានជាអាទ៍៖ លោក សាំង ម៉ាក់សាង លោក នួន ឃឿន និងលោក ស ចិន្តា សរសេរបកស្រាយកាលពីអតីតកាលរួចហើយ ។ សំណេរនេះគ្រាន់តែជាការសង្កេតបន្ថែមតែប៉ុណ្ណោះ ។ នៅក្នុងការវិនិច្ឆ័យការរំលោភបំពានរបស់ប្រទេសមួយទៅលើប្រទេសមួយទៀត យើងអាចដាក់បន្ទុកបន្ទោស (Blame) ទៅលើប្រទេសឈ្លានពាន ឬក៏ទៅលើសមីប្រទេសដែលត្រូវគេឈ្លានពាន ។ គំនិតសាកលគឺគេដាក់បន្ទុកបន្ទោសទៅលើប្រទេសឈ្លានពាន (Aggressor) ។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំសូមដាក់បន្ទុកបន្ទោសលើប្រទេសដែលបណ្តែតបណ្តោយឲ្យគេឈ្លានពាន ។ ចំនុចការពាររបស់ខ្ញុំគឺថា បើយើងរឹងមាំ គ្មាននរណាអាចបំពារបំពានយើងបានទេ ។ គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថា បន្ទុកបន្ទោសរបស់ខ្ញុំគឺសំដៅទៅលើតែមេដឹកនាំតែប៉ុណ្ណោះ ។ ពលរដ្ឋសាមញ្ញអត់មានអ្វីដែលត្រូវទទួលបន្ទុកបន្ទោសនេះទេ ។ មូលហេតុគឺពលរដ្ឋខ្មែរស្ថិតនៅក្រោមការគ្រុបគ្រងរបស់របបផ្តាច់ការតាំងតែពីដើមរៀងមក ។ កិច្ចការគ្រុបគ្រងនិងការពារធនធានប្រទេសជាតិគឺស្ថិតនៅក្នុងដៃអាជ្ញាធរទាំងស្រុង ។ ពលរដ្ឋធ្វើតាមតែការណែនាំនិងបញ្ជារបស់ថ្នាក់ដឹងនាំប៉ុណ្ណោះ ។ ដូចគ្នាដែរ ខ្ញុំអត់ស្អប់ឬក៏ដាក់បន្ទុកបន្ទោសទៅលើពលរដ្ឋវៀតណាមដែលចូលមករស់នៅចិញ្ចឹមជីវិតក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ ។ ខ្ញុំដាក់បន្ទុកបន្ទោសទៅលើថ្នាក់ដឹកនាំវៀតណាមដែលមានមហិច្ឆិតារៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រជួយសម្រួលឲ្យពលរដ្ឋ វៀតណាមជ្រាបចូលមកក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ។ ធម្មជាតិនៃមនុស្ស ទីណាមានធនធានដែលបង្កឲ្យការរស់នៅងាយស្រួលនិងល្អប្រសើរ ទីនោះជាមុខសញ្ញាទាក់ទាញដំណើររបស់ពួកគេ ។ ប្រទេសកម្ពុជាចាប់ផ្តើមឱនថយហើយមិនអាចស្តារការបរាជ័យក្នុងការការពារធនធានរបស់ខ្លួនតាំងតែពីសតវត្សទី ១៣ មកម្លេះ ។ មូលហេតុស្នូលនៃការបរាជ័យនេះគឺទំនាស់និងការប្រកាប់ប្រចាក់គ្នាឯងដើម្បីគ្រប់គ្រងអំណាច ។ វាមិនខុសអ្វីអំពីទំនាស់រវាងអ្នកមានមហិច្ឆិតាដឹកនាំប្រទេសខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះទេ ។ រឿងយួនប្រើយុទ្ធសាស្ត្រទឹកដើម្បីស្វែងរកសារប្រយោជន៍អំពីខ្មែរគឺអាស្រ័យលើទំនាស់ផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្មែរនេះឯង ។ យើងអាចកំណត់យកកាលវេលាដែលយួនចាប់ផ្តើមប្រើយុទ្ធសាស្ត្រទឹក ដើម្បីជ្រៀតជ្រែកយកធនធានរបស់កម្ពុជានៅឆ្នាំ ១៦២៣ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទ ជ័យជេដ្ឋាទី ២ ។ បន្ទាប់ពីបានបញ្ជូនកូនស្រីមួយរូបនាមព្រះនាង ចូវ មកថ្វាយស្តេចជ័យជេដ្ឋាទី២ធ្វើជាមហេសី ព្រះចៅក្រុងហ្វេរបស់វៀតណាមបានសរសេរលិខិតមួយមកសុំការអនុញាតពីសំណាក់ស្តេចខ្មែរដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋវៀតណាមចូលមករស់នៅប្រកបរបររកសុីក្នុងតំបន់ក្បែរព្រៃនគរសព្វថ្ងៃនេះ ។ ព្រឹត្តិការណ៍ដ៏មហោឡារឹកនោះមិនមាននិយាយអំពីមិត្តភាពមុឺនឆ្នាំទេ ។ វៀតណាមសុំត្រឹមចំណងមេត្រីភាពរវាងឪពុកក្មេកនិងកូនប្រសារប៉ុណ្ណោះ ។ បន្ទាប់ពីស្តេចជ័យជេដ្ឋាទី២ ចូលទីវង្គត ព្រះនាងចូវមិនបានវិលត្រឡប់ទៅរស់នៅជាមួយញាតិវង្សនាងឯក្រុងហ្វេវិញទេ ។ ព្រះនាងយាងទៅស្នាក់នៅក្នុងតំបន់កម្ពុជាក្រោមប្រៀបដូចជាស្តេចត្រាញ់មួយរូបនៅទីនោះ ។ វត្តមានរបស់ព្រះនាងនៅកម្ពុជាក្រោមបានសម្រួលដល់ការស្នាក់នៅរបស់ពលរដ្ឋវៀតណាមក្នុងទឹកដីខ្មែរឲ្យមានកំណើនជាប្រចាំ ។ ក្នុងនាមជារាជនីមេម៉ាយ (Emperess Dowager) របស់ស្តេចខ្មែរ ព្រះនាងក៏ជាបង្អែកដ៏រឹងមាំមួយរបស់ក្រុមខ្មែរប្រឆាំងនឹងក្រុងលង្វែក ដែលខ្មែរយើងបច្ចុប្បន្នអាចចាត់ទុកថាជាពួកឧទាមក្បត់ជាតិ ។ នៅក្នុងកែវភ្នែករបស់ព្រះនាងចូវ ពួកខ្មែរប្រឆាំងទាំងនោះក្បត់តែជាតិខ្មែរទេ ប៉ុន្តែពួកគេមិនបានក្បត់នឹងទឹកចិត្តព្រះនាងឡើយ ។ និយាយរួម នៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះនាងចូវរស់នៅតំបន់កម្ពុជាក្រោម យួនជ្រៀតចូលមករស់នៅក្នុងទឹកដីខ្មែរដោយគ្មានផលរមាស់អ្វីធំដុំទេ ប្រៀបដូចជាទឹកដែលហូរជ្រាបចូលទៅក្នុងវាលខ្សាច់ ។ ព្រឹត្តិការណ៍ទីពីរដែលយើងអាចចាត់ទុកថាជាការហូរចូលនៃជនជាតិវៀតណាមមកក្នុងទឹកដីកម្ពុជាយ៉ាងគំហុកប្រៀបដូចទឹកបាក់ទំនប់គឺនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៨៣៤ ទៅ ១៨៤១ ក្នុងរជ្ជកាលក្សត្រី អង្គមុី ។ អំឡុងពេលនោះ រាជវង្សានុវង្សខ្មែរឈ្លោះទាស់ទែងដណ្តើមអំណាចគ្នាស្ទើរតែរលាយរាជ ។ យួននិងសៀមដែលកំពុងរង់ចាំឱកាសដ៏ល្អនេះកើតឡើង បានពើបប្រយុទ្ធគ្នាដណ្តើមធនធានខ្មែរនៅក្នុងទឹកដីខ្មែរនេះតែម្តង ។ ជាលទ្ធផលយួនទទួលបានឱកាសគ្រុបគ្រងរាជវង្សខ្មែរហើយក៏សម្រួលឲ្យជនជាតិវៀតណាមហូរមកក្នុងតំបន់កម្ពុជាក្រោមរឹតតែច្រើនថែមទៀត ។ អាជ្ញាធរយួនដែលកំពុងគ្រុបគ្រងខ្មែរនាគ្រានោះបានបង្កើតគោលនយោបាយមួយដែលយើងអាចហៅថា៖ យួនូប្បនីយកម្ម (Vietnamization) មកលើពលរដ្ឋខ្មែរ ។ ការធ្វើយួនូប្បនីយកម្មដោយប្រើអាជ្ញានោះមិនបានទទួលជោគជ័យទេ ។ វាបង្កឲ្យមានការបះបោពីសំណាក់ពលរដ្ឋខ្មែរប្រឆាំងនឹងយួនរហូតដល់មានការកាប់សម្លាប់គ្នាដ៏ឃោរឃៅមួយ ។ ដើម្បីការពារសារប្រយោជន៍យួននៅក្នុងប្រទេសខ្មែរ (Vietnamese Interests) ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមមួយចំនួនត្រូវបានយួនដណ្តើមកាន់កាប់ ។ គួរកត់សម្គាល់ថាឆ្នាំ ១៨៤១ គឺមានរយៈពេលជាង ១០០ឆ្នាំមុនការបង្កើតអង្គការសហប្រជាជាតិ ។ គ្មាននរណាឈឺក្បាលនឹងការបាត់បង់ទឹកដីរបស់ជនជាតិណាឡើយ ។ អ្នកខ្លាំងអាចលុកលុយដណ្តើយកធនធានរបស់អ្នកខ្សោយទាំងកម្រោលតែម្តង ។ ដែកគោលចុងក្រោយដែលត្រូវបានគេដំបិទគម្របមឈូសសាកសពកម្ពុជាក្រោមគឺអំឡុងពេលដែលបារាំងដាក់តំបន់នេះឲ្យនៅក្រោមការគ្រុបគ្រងរបស់ខ្លួនចាប់ពីឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៤ ។ ប្រទេសបារាំដែលជាអាណាព្យាបាលរបស់យួន លាវ និងខ្មែរនាសម័យនោះចាត់ទុកទឹកដីកម្ពុជាក្រោមថាជាតំបន់ស្វ័យតរបស់ខ្លួន (Autonomous Region)។ ក្នុងនាមជាម្ចាស់ថ្មី បារាំងមិនខ្វល់ថានរណាជាម្ចាស់ដើម ឬនរណាជាជនចំណូលថ្មីឡើយ ។ អ្វីដែលបារាំងត្រូវការគឺមនុស្សដែលមានសមត្ថភាពធ្វើការបម្រើផលប្រយោជន៍បារាំងបានល្អជាងគេ ។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះបានធ្លាក់ទៅលើជនជាតិវៀតណាម ដែលជាកត្តាសម្រួលឲ្យពួកគេមានលទ្ធភាពចូលទៅរស់នៅមិនត្រឹមតែនៅក្នុងតំបន់កម្ពុជាក្រោមនោះទេ គឺធ្លាយរហូតមកដល់កម្ពុជាកណ្តាលថែមទៀត ។ អំឡុងពេលបារាំងត្រួតត្រាកម្ពុជាក្រោមរហូតក្រោយពេលបារាំងផ្ទេរតំបន់នេះទៅឲ្យយួន អាជ្ញាធរយួនបានធ្វើយួនូប្បនីយកម្មមកលើពលរដ្ឋខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោមម្តងទៀតក្រោមរូបភាពអភិបាលកិច្ច ។ ពលរដ្ឋខ្មែរដែលរស់នៅកម្ពុជាក្រោមត្រូវបានតម្រូវឲ្យយកនាមត្រកូលផ្សេងៗគ្នាផ្អែកតាមខេត្តឬតំបន់ដែលពួកគេរស់នៅ ។ ឧទាហរណ៍ សឺន ឬ ស៊ើង ត្រូវបានកំណត់ឲ្យប្រើសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរដែលរស់នៅក្នុងខេត្ត ព្រះត្រពាំង ។ យុទ្ធសាស្ត្រទឹកដែលយួនប្រើដើម្បីបញ្ជ្រាបចូលមកតំបន់កម្ពុជាក្រោម ប្រើរយៈពេលប្រមាណជាជាង ២០០ឆ្នាំទម្រាំទទួលបានផ្លែផ្កាដូចជាអ្វីដែលយើងកំពុងមើលឃើញនៅតំបន់នេះសព្វថ្ងៃ ។ សម្រាប់អ្នកដែលខ្វល់ខ្វាយនឹងលំហូរ "ទឹក" នៃជនជាតិវៀមណាមមកកាន់ភូមិភាគកម្ពុជាកណ្តាល ខ្ញុំសូមលើកយកទិដ្ឋភាពពិចារណខ្លះៗ (Scenarios) មកធ្វើបទបង្ហាញ ។ មុននឹងធ្វើបទបង្ហាញ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា ការសរសេរអំពីព្រឹត្តិការណ៍ដែលត្រូវការរយៈពេលវែងនៅក្នុងដំណើរវិវត្តន៍ គឺជាកិច្ចការដ៏លំបាកមួយ ។ លទ្ធផលដែលអាចមើលឃើញប្រហែលជាមិនស្តិតនៅក្នុងរង្វង់ជីវិតស្មេរទេ ។ ដូច្នេះ អ្វីៗគឺអាស្រ័យលើការបត់បែននៃព្រឹត្តិការណ៍ប្រវិត្តិសាស្ត្រដែលកំពុង និង នឹងកើតមាន ។ ដូចបានលើកឡើងខាងលើ លំហូរនៃជនជាតិវៀតណាមចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកើតមានជាលក្ខណៈផ្លូវការនៅក្នុងរជ្ជកាលស្តេចជ័យជេដ្ឋាទី២ ម្តង និងនៅសម័យបារាំងត្រួតត្រាឥណ្ឌូចិនម្តងទៀត ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ លំហូរគំហុកនៃជនជាតិវៀតណាមមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក៏បានកើតមាននៅក្នុងទសវត្សឆ្នាំ ១៨៣០ និង ១៩៨០ ផងដែរ អំឡុងពេលដែលកងទ័ពវៀតណាមចូលមកត្រួតត្រាប្រទេសកម្ពុជា ។ ព្រឹត្តិការណ៍បារាំងត្រួតត្រាឥណ្ឌូចិននៅចុងសតវត្សទី ១៩ និងព្រឹត្តិការណ៍កងទ័ពវៀតណាមចូលត្រួតត្រាប្រទេសកម្ពុជានៅទសវត្សឆ្នាំ ១៩៨០ គឺស្រដៀងគ្នានឹងព្រឹត្តិការណ៍ព្រះនាងចូវ និងព្រឹត្តិការណ៍ក្នុងរជ្ជកាលក្សត្រីអង្គមុី ។ គម្លាតនៃពេលវេលានិងរបៀបដែលព្រឹត្តិការណ៍ទាំងពីរកើតឡើងក៏ស្រដៀងគ្នាដែរ ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលជាកត្តាមិនអាចឲ្យព្រឹត្តិការណ៍ទាំងពីរវិវត្តន៍ទៅរកសភាពដូចគ្នាកើត គឺអង្គការសហប្រជាជាតិ ។ ដូច្នេះ យុទ្ធសាស្ត្រទឹកក៏ត្រូវប្តូររូបរាងនិងដំណើរវិវត្តន៍របស់វាដែរ ។ ដើម្បីញ៉ាំងឲ្យយុទ្ធសាស្ត្រទឹកមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ យួនប្រើយុទ្ធសាស្ត្រមួយទៀតដែលគេហៅថា ផ្កាឈូករីក ។ ចំនុចស្នូលសម្រាប់ដាំផ្កាឈូកនេះគឺ បឹងទន្លេសាប ។ ៤០ ហិចតានៅកំពង់ឆ្នាំងគឺជាការីកស្គុះស្គាយនៃផ្កាឈូកមួយទង ។ ទៅថ្ងៃអនាគត យើងអាចរំពឹងសម្លឹងគយគន់ផ្កាឈូកដទៃដែលនឹងរីកនៅតំបន់ បាក់ព្រា ចុងឃ្នៀស ផាត់សណ្តាយ និងទីដទៃទៀតដែលឈូកអាចដុះលូតលាស់ ។ ភាពខុសគ្នារវាងទឹកនិងផ្កាឈូកគឺធម្មជាតិនៃទឺកហូរពីទីខ្ពស់ទៅទីទាប (នៅពេលប្រទេសមួយចុះឱនថយដោយសារការបែកបាក់សាមគ្គី) ។ ឯផ្កាឈូកត្រូវការការពង្រាយគ្រាប់ពូជនៅក្នុងទីដែលអំណោយផល ។ តើខ្មែរគួរមានវិធានការដូចម្តេចដើម្បីទប់ទល់ជាមួយនឹងយុទ្ធសាស្ត្រទឹកនិងយុទ្ធសាស្ត្រផ្កាឈូករបស់យួន?? នេះប្រហែលជាសំណួរមួយដែលខ្មែរជាច្រើនកំពុងសួរខ្លួនឯង ។ សម្រាប់ខ្ញុំយុទ្ធសាស្ត្រដ៏ល្អមួយគឺ យកទឹកទៅបន្សាច (ឬពង្រាយ) ទឹក ។ វាមិនមែនជាយុទ្ធសាស្ត្រគាប់ប្រសើរទេ តែជាយុទ្ធសាស្ត្រដែលខ្មែរអាចអនុវត្តបានដោយសុខស្រួល ។ ដូចដែលបានលើកឡើងរួចមកហើយ ធម្មជាតិនៃមនុស្សលោក ទីណាសម្បូរធនធានដែលបង្កឲ្យមានភាពងាយស្រួលក្នុងការរស់នៅ ទីនោះជាចំណុចទាក់ទាញដំណើរផ្លាស់ប្តូរទីរបស់ពួកគេ ។ ចំណុចគន្លឹះនៅទីនេះគឺ "ផ្លាស់ប្តូរទី" (Immigration) ។ តាំងតែពីបុរាណកាលមក ទីណាមានបន្លាស់ទីរបស់ពលរដ្ឋ (Immigration) ទីនោះរមែងមានការបញ្ជ្រាបចូល (Integration) ។ វាមិនខុសអ្វីអំពីទឹកដែលហូរទៅដល់ទីណា ជ្រាបចូលទៅក្នុងបរិស្ថាននៃទីនោះទេ ។ បញ្ហាជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាមរស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរដោយស្របច្បាប់ក្តី មិនស្របច្បាប់ក្តី ដំណោះស្រាយដ៏ល្អនិងសន្តិវិធីបំផុតនោះគឺបញ្ជ្រាប (Integration) ។ លុបបំបាត់ចំណុចផ្កាឈូករីកចោលដោយឈរលើគោលការណ៍ខ្មែរូប្បនីយកម្ម (Khmerization) ។ លើកទឹកចិត្តនិងផ្តល់ឱកាសឲ្យជនអន្តោប្រវេសន៍ស្របច្បាប់គ្រប់រូបសិក្សាច្បាប់ទម្លាប់ ភាសា ប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ និង អារ្យធម៌ខ្មែរ ដើម្បីអាចចូលសញ្ជាតិជាខ្មែរនិងមានសិទ្ធិទទួលបានសារប្រយោជន៍នានាដូចពលរដ្ឋខ្មែរម្ចាស់ស្រុកដែរ ។ បើចាំបាច់ ប្រការនេះត្រូវដាក់កំហិតដោយច្បាប់តែម្តងដ៏រាបណាច្បាប់នោះមិនប៉ះពាល់សិទ្ធមនុស្សសាកល ។ អ្វីដែលជាគន្លឹះសំខាន់បំផុតគឺ បន្សាច (ពង្រាយ) បញ្ជ្រាប និង ធ្វើខ្មែរូប្បនីយកម្ម (Spread out, Integrate, and Khmerization) ។ នៅថ្ងៃអនាគត យើងអាចព្យាករណ៍ថា វៀតណាមនឹងមិនធ្វើយួនូប្បនីយកម្មមកលើពលរដ្ឋខ្មែរ ហើយក៏មិនព្យាយាមបំបាត់អត្តសញ្ញាណទឹកដីអង្គរឲ្យក្លាយយទៅជាស្រុកយួនដែរ ។ អ្វីដែលវៀតណាមចង់បានអំពីប្រទេសខ្មែរ គឺលំនៅដ្ឋាននិងធនធានសម្រាប់ចិញ្ចឹមពលរដ្ឋវៀតណាម ។ ទៅថ្ងៃមុខ បើពលរដ្ឋដែលមានអម្បូរជាជាតិវៀតណាមកំពុងរស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ ត្រូវបានអាជ្ញាធរខ្មែរធ្វើខ្មែរូប្បនីយកម្មឲ្យក្លាយទៅជាជនជាតិខ្មែរក៏ថ្នាក់ដឹកនាំវៀតណាមមិនទោមនស្សដែរ ។ ធាតុពិត គោលដៅធំរបស់វៀតណាមគឺការធ្វើខ្មែរូប្បនីយកម្មមកលើជនជាតិវៀតណាមដែលកំពុងរស់នៅឬនឹងហូរចូលមកក្នុងស្រុកខ្មែរនេះឯង ។ "ឆ្មាខ្មៅក៏ដោយ សក៏ដោយ ឲ្យតែវាចាប់កណ្តុរ សម្បុររបស់វាមិនសំខាន់ឡើយ" ។ សម្រាប់ខ្មែរ "ច្រានទូកបណ្តោយទឹកហូរ" ដែលស្របជាមួយនឹងយុទ្ធសាស្ត្រ "ឆ្មា សខ្មៅ" របស់យួននេះ ប្រហែលជាជម្រើសដ៏ប្រសើរបំផុតក្នងការរក្សាការពារទឹកដីក៏ដូចជាអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន ។ ក្នុងន័យនេះ យើងបង្វិលធនធានមនុស្សនិងអ្វីដែលជាបញ្ហាគំរាមកំហែង ឲ្យក្លាយទៅប្រយោជន៍សម្រាប់ទ្រទ្រង់និងការពារអត្តសញ្ញាណជាតិ ។ វាជាអត្តសញ្ញាណមួយដែលមិនសូវសុទ្ធ ។ ក៏ប៉ុន្តែ ឈាមខ្មែរដែលសុទ្ធ (Pure blood line) មានសណ្ឋានដូចម្តេចនោះ ដូចជាមិនដែលមាននរណាយកទៅធ្វើបទពិសោធអះអាងឲ្យបានជាក់លាក់នៅឡើយទេ ៕