ចំណីខួរក្បាល

តើយើងគួរប្រើពាក្យខ្មែរដើម្បីសម្គាល់លេខខ្មែរឡើងវិញឬទេ ? ធ្លាប់ឆ្ងល់ទេ ថាតើហេតុអ្វីបានជាខ្មែរហៅលេខ សាមសិប (៣០) សែសិប (៤០) ហាសិប (៥០) ហុកសិប (៦០) ជាដើម ។ល។ ដូចជាសៀមដែរ? បើតាមប្រវត្តិសាស្ត្រ សៀមខ្ចីលេខខ្មែរយកទៅប្រើហើយបង្កើតសំនៀងហៅលេខទាំងនេះតាមភាសាគេ ។ ដូច្នេះ សំនៀងខ្មែរសម្រាប់ហៅលេខទាំងនេះប្រាកដជាមាន ។ ប៉ុន្មានថ្ងៃមុន ខ្ញុំបានចូលអានអត្ថបទនៅក្នុងទំព័រ ប្លក ដែលគេបោះបង់ចោលក្នុង Word Press មួយចំនួន ។ នៅក្នុងចំណោមអត្ថបទទាំងនោះ ខ្ញុំប្រទះអត្ថបទដ៏គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍មួយស្តីអំពីលេខខ្មែរនិងលេខសៀម ។ អត្ថបទនោះ ម្ចាស់ប្លកបានដកស្រង់ទាំងស្រុងចេញពីកាសែត រស្មីកម្ពុជា ដែលបោះពុម្ពនៅឆ្នាំ ២០១១ ។ ខ្ញុំបានព្យាយាមស្វែងរកប្លកនោះឡើងវិញដើម្បីស្វែងរកម្ចាស់ដើមនៃអត្ថបទ បុ៉ន្តែរកមិនឃើញសោះ ។ ដូច្នេះខ្ញុំសូមសរសេរអត្ថបទនេះឡើងវិញដោយផ្អែកលើការចងចាំ ។ តាមការផ្សាយរបស់កាសែត រស្មីកម្ពុជា នាឆ្នាំ២០១១ ស្មេរខ្មែរមួយរូបបានទៅចូលរួមក្នុងពីធីបុណ្យមួយនៅស្រុកបារាំង ។ គាត់បានជួបនឹងមិត្តភក្តិម្នាក់ ដែលធ្លាប់បានទៅទស្សនាប្រទេសភូមា ។ មិត្តភក្តិនោះប្រាប់គាត់ថា បានប្រទះភូមិពីរដែលមានជនជាតិខ្មែររស់នៅតាំងពីយូរយាណាស់មកហើយ ។ ខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះប្រើភាសាខ្មែរបុរាណ ហើយរាប់លេខខ្មែរតាមរបៀបបុរាណ ដោយប្រើពាក្យ មួយដណ្តប់ ពិរដណ្តប់ បីដណ្តប់ បួបដណ្តប់ សម្រាប់សម្គាល់លេខ ១០ ២០ ៣០ និង ៤០ ។ ស្មេរនោះបានវែកញែកហេតុផលយ៉ាងល្អិតល្អន់រវាងលេខខ្មែរនិងលេខសៀម ព្រមទាំងធ្វើសំណូមពរថា ខ្មែរគួរចាប់ផ្តើមប្រើសំនៀងខ្មែរសម្រាប់ហៅលេខខ្មែរឡើងវិញ ជាជាងនិយាយតាមសំនៀងសៀម ។ បន្ទាប់ពីបានអានអត្ថបទនោះ ខ្ញុំភ្ញាក់ព្រើត ត្បិតអីកាលពីក្មេង ខ្ញុំធ្លាប់ឮម្តាយខ្ញុំប្រើពាក្យ មួយដណ្តប់ ពីរដណ្តប់ បីដណ្តប់ បួនដណ្តប់ នេះដែរ ប៉ុន្តែគាត់សំដៅលើចំនួន ១១ ១២ ១៣ និង ១៤ ទៅវិញ ។ វាជារឿងច្របូកច្របល់ពិបាកយល់មួយ ។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើយើងមើលប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ភាពច្រឡំបល់នេះប្រហែលជាអាចវែកញែកចែកឲ្យដាច់ស្រឡះបាន ។ សំណួរដែលត្រូវលើកយកមកពិចារណា គឺថា៖ តើសៀមខ្ចីទាំងលេខទាំងសំនៀងរបស់ខ្មែរទៅប្រើឬក៏អត់? បើអត់ខ្ចីសំនៀងរបស់ខ្មែរទៅប្រើទេ តើសំនៀងខ្មែរសម្រាប់ហៅលេខ ៣០ ៤០ ៥០ ៦០ ៧០ ៨០ និង ៩០ បាត់បង់ទៅនៅពេលណា? ចាប់ពីលេខ ១ដល់២០ សៀមនិងខ្មែរប្រើសំនៀងខុសគ្នាគឺ៖ សៀមៈ នឹង(១) សង(២) សាម(៣) សែ៊ី(៤) ហា(៥) ហុ(៦) ចិត(៧) ប៉ែត(៨) កៅ(៩) សុីប(១០) សុីបអុីត(១១) សុីបសង(១២) សុីបសាម(១៣) សុីបស៊ែ(១៤) សុីបហា(១៥) សុីបហុ(១៦) សុីបចិត(១៧) សុីបប៉ែត(១៨) សុីបកៅ(១៩) យីសុីប(២០) ។ ខ្មែរៈ មួយ(១) ពីរ(២) បី(៣) បួន(៤) ប្រាំ(៥) ប្រាំមួយ(៦) ប្រាំពីរ(៧) ប្រាំបី(៨) ប្រាំបួន(៩) ដប់ (ដណ្តប់)(១០) ដប់មួយ(១១) ដប់ពីរ(១២) ដប់បី(១៣) ដប់បួន(១៤) ដប់ប្រាំ(១៥) ដប់ប្រាំមួយ(១៦) ដប់ប្រាំពីរ(១៧) ដប់ប្រាំបី(១៨) ដប់ប្រាំបួន(១៩) ម្ភៃ(២០) ។ ប៉ុន្តែ ចាប់ពីលេខ ៣០ដល់៩០ ខ្មែរនិងសៀមហៅលេខទាំងនោះតាមសំនៀងដូចគ្នា ។ បើតាមការសង្កេតរបស់ម្ចាស់អត្ថបទនៅក្នុងកាសែត រស្មីកម្ពុជា (ហើយខ្ញុំក៏យល់ឃើញដូចគ្នាដែរ) ពាក្យ ដប់និងដណ្តប់ គឺសំដៅមេគុណ ១០ ។ ដូច្នេះ បីដណ្តប់គឺស្មើនឹង ៣គុណនឹង១០ (៣X១០=៣០) ។ បួនដណ្តប់ ប្រាំដណ្តប់ រហូតដល់ ប្រាំបួនដណ្តប់ក៏ដូចគ្នាដែរ (៤X១០=៤០; ៥X១០=៥០... ៩X១០=៩០) ។ ដើម្បីសម្រួលដល់ការហៅលេខទាំងនេះនៅក្នុងការសន្ទនា យើងអាចប្រើពាក្យ ដប់ជំនួសឲ្យដណ្តប់ ។ ដូច្នេះ ៣០ ៤០ ៥០ ៦០ អាចរាប់ជា៖ បីដប់ បួនដប់ ប្រាំដប់ ប្រាំមួយដប់ ។ល។ ចំណែកសំណួរថាតើសំនៀងខ្មែរសម្រាប់ហៅលេខ ៣០ ៤០ ៥០ រហូត ៩០ បាត់បង់ទៅនៅពេលណា យើងអាចយកចំណុចពីរនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរមកពិចារណា ។ ទីមួយគឺនៅអំឡុងពេលខ្មែរចាកចេញពីទីក្រុងអង្គរ ។ ទីពីរគឺនៅសម័យកាលស្តេចអង្គមុី និងអង្គឌួងគ្រងរាជ ។ ខ្ញុំគិតថាសម័យកាលទីពីរនេះអាចត្រឹមត្រូវ ត្បិតអី បើតាមប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ប្រទេសខ្មែរស្ទើរតែវិនាសនៅក្នុងសម័យកាលទីពីរនេះ ។ បន្ទាប់ពីរងគ្រោះដោយសារសង្គ្រាមសុីវិលនិងសង្គ្រាមឈ្លានពានពីបរទេសរាប់សិបឆ្នាំ ពលរដ្ឋខ្មែរដែលនៅសេសសល់បន្ទាប់ពីការគៀរយកពីសំណាក់ប្រទេសសៀម គឺមិនដល់ ១ លាននាក់ផង ។ សៀមមិនត្រឹមតែលួចប្លន់ទ្រព្យសម្បត្តិផ្សេងៗរបស់ខ្មែរទេ ពួកគេក៏បានប្រមូលយកអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរផងដែរ ។ ជាលទ្ធផល ខ្មែរបាត់បង់ធនធានមនុស្សស្ទើរតែអស់ពីខ្លួន ។ កត្តាមួយទៀតគឺស្តេចខ្មែរ ចាប់ពីព្រះអង្គអេង អង្គចន្ទ រហូតដល់អង្គឌួង គឺសុទ្ធតែចម្រើនវ័យនិងរៀនសូត្រនៅក្នុងស្រុកសៀម ។ ដូច្នេះ ឥទ្ធិពលសៀមបានជ្រួតជ្រាបក្នុងគោលគំនិតស្តេចខ្មែរតាំងពីពេលនោះមក ។ បើតាមប្រវត្តិសាស្ត្រ ស្តេចអង្គឌួង បាននាំយកឥទ្ធិពលសៀមជាច្រើន ជាពិសេសវិស័យព្រះពុទ្ធសាសនា មកកាន់ស្រុកខ្មែរ ។ សំនៀងរាប់លេខតាមភាសាសៀមក៏ប្រហែលជាមានវត្តមាននៅគ្រានោះដែរ ។ ចំណុចនេះ យើងគប្បីមានការស្រាវជ្រាវជាក់លាក់ទើបអាចអះអាងបាន ។ ចំណុចសន្និដ្ឋានមួយដែលយើងគួរលើកយកមកពិចារណា គឺថាៈ បើស្តេចរាប់លេខ ៣០ ៤០ ៥០ ថា៖ សាមសិប សែសិប ហាសិប តើនាហ្មឺនសព្វមុខមន្ត្រីនិងប្រជានុរាស្ត្រ គួររាប់ដូចម្តេចទៅវិញ? ៕