Cambodian Children Books
Wednesday, March 27, 2024
ចំណីខួរក្បាល
ខ្មោច
ខ្ញុំចង់សរសេរអំពី ខ្មោច យូរហើយ តែវាជាប្រធានបទដែលខ្ញុំខ្លាចខ្លាំង ។ ដែលខ្លាចនោះមិនមែនខ្ញុំខ្លាចខ្មោចទេ គឺខ្ញុំខ្លាចបង្កឲ្យមានការថ្នាំងថ្នាក់ចិត្តជាមួយសាច់ញាតិខ្មោច ។ សាច់ញាតិខ្មោចនេះទៀតសោតក៏មិនមែននរណាក្រៅអំពីសាច់ញាតិខ្ញុំដែរ ។ វាគ្មានអ្វីលំបាកជាងសរសេរអត្ថបទ ពន្យល់ណែនាំអំពីសុជីវធម៌នៃការគោរពខ្មោច ដែលធ្វើឲ្យញាតិសន្តាននិងមិត្តភក្តិ អាក់អន់ស្រពន់ចិត្តនោះទេ ។ តែបើយើងមិននិយាយ វិចារណញ្ញាណវាចេះតែរុកគួនសតិសម្បជ្ជញ្ញឥតឈប់ឈរ ។
ខ្មោចនៅទីនេះ គឺខ្ញុំសំដៅដល់សាកសពមនុស្សដែលបានចែកឋានទៅ ។ បច្ចុប្បន្ន វាស្ទើរតែមិនចាំបាច់នរណានិយាយទេ ។ ឲ្យតែមានញាតិសន្តានចែកឋាន ភាគច្រើនគឺយើងបង្ហោះរូបភាព ឬក៏រូបថតរបស់បុគ្គលដែលបានចែកឋានទៅនៅក្នុងបណ្តាញសង្គម ដើម្បីឲ្យសាធារណជនដឹងឮនិងចូលរួមមរណទុក្ខ ។ ប្រការនេះហាក់ដូចជាបានក្លាយទៅជារឿងធម្មតា ។ គ្មាននរណាគិតថាមានភាពឆ្គាំឆ្គងអ្វីឡើយ ។ សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំមើលឃើញភាពឆ្គាំឆ្គង ។ ក៏ប៉ុន្តែសូមទុកសិទ្ធិឲ្យបុគ្គលនីមួយៗ វាយតម្លៃភាវខុសនិងត្រូវដោយខ្លួនឯង ។ ខ្ញុំគ្រាន់តែសុំអនុញាត លើកយកក្រមសីលធម៌មួយ នៃការផ្សាយដំណឹងមនុស្សស្លាប់ជាសាធារណៈ មកធ្វើជាការពិចារណាខាងក្រោមនេះ ។
នៅក្នុងសុភាវធម៌ផ្សព្វផ្សាយដំណឹង គេមានក្រមសីលធម៌ដាច់ខាតមួយ (Absolute Rule) គឺមិនបង្ហាញមុខសាកសពទេ ទោះបីសាកសពនោះជាមនុស្សអាក្រក់ជួរជាតិ ឬក៏ជាទីគោរពសក្ការដូចទេវតាក៏ដោយ ។ ទង្វើនេះគឺស្រដៀងគ្នាទៅនឹងក្រមសីលធម៌របស់គ្រូពេទ្យដែរ ដែលត្រូវតែព្យាបាលមនុស្សរងគ្រោះនៅនឹងមុខ មិនថាមនុស្សនោះជាមិត្ត ឬជាសត្រូវឡើយ ។ យើងមិនដឹងថា គេគោរពគោលការណ៍មិនបង្ហាញមុខសាកសពនេះ ចាប់ពីពេលណាមកទេ ។ ប៉ុន្តែ បើយើងសង្កេតមើលគោលការណ៍សុជីវធម៌នៅក្នុងសង្គមមនុស្ស ប្រការនេះប្រហែលជាកើតមានមុនពេលមនុស្សចេះផ្សាយពត៌មាន ។
ហេតុផលនៃការមិនបង្ហាញមុខសព ឬមនុស្សដែលបានចែកឋានទៅហើយជាសាធារណៈ ប្រហែលជាមានច្រើន ។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រការតែមួយគត់ដែលធំធេងជាងអ្វីៗទាំងអស់គឺ៖ សេចក្តីគោរព (Respect) ។ "គោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធ" ជាពាក្យដែលខ្មែរយើងប្រើ ពាក់ព័ន្ធនឹងមនុស្សចែកឋាន ។ វប្បធម៌ដទៃក៏មានពាក្យគារវកិច្ចស្រដៀងគ្នានេះដែរ ។ ការគោរពនេះទៀតសោត មិនថាបុគ្គលដែលចែកឋាននោះ ជាមិត្ត ឬជាសត្រូវឡើយ គឺធ្វើទៅនៅក្នុងទម្រង់ "អហោសិកម្ម" ។ អហោសិកម្មនៅទីនេះ គឺសំដៅដល់ការកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងគ្នា រវាងមនុស្សដែលបានរលត់ជីវិត (ចែកឋាន) និងមនុស្សដែលនៅមានជីវិត ។ នៅពេលមនុស្សចែកឋាន អត្តសញ្ញាណគ្មានតទៅទៀតទេ ។ មុខតំណាងឲ្យអត្តសញ្ញាណ ហើយក៏ជាតំណាងឲ្យជីវិតនិងវិញ្ញាណក្ខន្ធដែរ ។ ដូច្នេះ ដើម្បីជាកិច្ចគោរពដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់បុគ្គលដែលចែកឋាន គេមិនបង្ហាញមុខបុគ្គលនោះជាសាធារណៈឡើយ ។ គួរកត់សម្គាល់ថា ការគោរពនៅក្នុងទម្រង់អហោសិកម្មនេះ គឺគោរពជីវិតឬដួងព្រលឹងដែលផុតរលត់ ។ មិនមែនគោរពកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ឬទង្វើនានារបស់បុគ្គលដែលចែកឋានទេ ។
កាលឪពុកខ្ញុំចែកឋាននៅជំនាន់ ប៉ុល ពត ខ្ញុំបានឃើញទង្វើពីរយ៉ាងដែលម្តាយខ្ញុំធ្វើ ។ កំឡុងពេលឪពុកខ្ញុំដកចង្កាមាន់ត្រដរខ្យល់ ម្តាយខ្ញុំឱនទៅក្បែរត្រចៀកឪពុកខ្ញុំហើយបន្លឺពាក្យមួយម៉ាត់ថា៖ ពុទ្ធោ! មួយសន្ទុះក្រោយមកឪពុកខ្ញុំក៏ផុតដង្ហើមទៅ ។ ម្តាយខ្ញុំក៏ងើបទៅស្រាយបង្វេចខោអាវ រាវរកបានកូនកន្សែងដៃពណ៌សតូចមួយ យកមកគ្របលើផ្ទៃមុខរបស់ឪពុកខ្ញុំ ។ យើងមិនមានលទ្ធភាពនឹងទៅរកកំណាត់សឯណា យកមកបិទបាំងសាកសពឪពុកខ្ញុំបានទេនាសម័យនោះ ។ គឺមានតែកូនកន្សែងប្រវែងជាងមួយចំអាមបួនជ្រុងនោះ ដែលជួយបិទបាំងអត្តសញ្ញាណឲ្យសាកសពឪពុកខ្ញុំ ។ ទង្វើរបស់ម្តាយខ្ញុំនៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នោះ ហាក់ដូចជាសាមញ្ញពេកណាស់ ។ គ្មាននរណាម្នាក់នៅក្នុងចំណោមពួកយើងដែលជាកូនៗ ចាប់អារម្មណ៍នឹងសួរម្តាយខ្ញុំអំពីអត្ថន័យរបស់វាឡើយ ។ ដប់ប្រាំឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅឆ្នាំ ១៩៩២ ខ្ញុំបានជួបនឹងប្រធានបទបិទបាំងមុខសាកសពម្តងទៀត ខណៈដែលខ្ញុំសិក្សាវិជ្ជាជីវសារពត៌មាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ។ គ្រូបង្រៀនបានប្រាប់ពួកយើងមួយម៉ាត់យ៉ាងខ្លីថា៖ មិនត្រូវបង្ហាញមុខសាកសពនៅក្នុងការផ្សព្វផ្សាយឡើយ ។ និស្សិតជាច្រើនបានលើកយកសំណួរមកសួរដុកដាន់រកហេតុផល ។ ចម្លើយរបស់គាត់ក៏មានតែមួយម៉ាត់យ៉ាងខ្លីដែរគឺ៖ Respect for human soul (គោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធមនុស្សដែលបានចែកឋានទៅ) ។ ពេលនោះ ខ្ញុំនឹកទៅដល់ទង្វើរបស់ម្តាយខ្ញុំកាលពី ១៥ឆ្នាំកន្លងទៅ ។ ម្តាយខ្ញុំមិនបានរៀនសូត្រជ្រៅជ្រះទេ ។ ដូច្នេះ ទង្វើរបស់គាត់ប្រាកដជាចេញអំពីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ដែលមនុស្សអនុវត្តិតៗគ្នាជារៀងរាបមក ។ ចំណែកឯហេតុផលដែលសាស្ត្រាចារ្យសារពត៌មាន លើកយកមកហាមប្រាមមិនឲ្យបង្ហាញមុខសាកសពជាសាធារណនោះ បើនឹងថាដកស្រង់ចេញអំពីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ក៏មិនត្រឹមត្រូវដែរ ដ្បិតសាស្ត្រាចារ្យនោះ មិនទាំងស្គាល់ប្រទេសខ្មែរបែរមុខទៅទិសខាងណាផង កុំថាឡើយដល់ទៅស្គាល់ទំនៀមទម្លាប់និងវប្បធម៌ខ្មែរ ។ បើយើងផ្គុំកត្តាទាំងពីរនេះ យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា ការអនុវត្តិកិច្ចគោរពមុខសាកសព គឺអាចមានលក្ខណៈជាសាកល ។
ចំអកព្រហ្មលិខិតមួយដែលខ្ញុំគួរលើកយកមកបរិយាយនៅទីនេះ គឺដំណើរចែកឋានរបស់ម្តាយខ្ញុំ ។ ម្តាយខ្ញុំបានចែកឋានទៅជិត ២០ឆ្នាំហើយ ។ គ្រានោះ គាត់រស់នៅស្រុកខ្មែរ ។ ឯកូនៗទាំងអស់របស់គាត់រស់នៅឯសហរដ្ឋអាមេរិក ។ នៅក្នុងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ នៅពេលអ្នកមានគុណហៀបនឹងចែកឋាន យើងរមែងរួតរះធ្វើដំណើរទៅជួបគាត់ដើម្បីឲ្យទាន់ដង្ហើមចុងក្រោយ ។ ករណីរបស់ពួកយើង យើងគ្មានលទ្ធភាព ឬមធ្យោបាយនឹងធ្វើដូច្នោះកើតឡើយ ។ ដូច្នេះ សាច់ញាតិដែលនៅជិតគាត់ សម្រេចចិត្តជួលជាងថតវីឌីអូដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃជីវិតនោះ ដើម្បីទុកជានិមិត្តរូបឲ្យយើងបានឃើញ ។ ជាងថតរូប គាត់មិនយល់អំពីកិច្ចគោរពមុខមនុស្សចែកឋានទេ ។ គាត់ថតពង្រីកមុខម្តាយខ្ញុំប្រៀបដូចជាតួឯកកុន ។ ពេលខ្ញុំឃើញទិដ្ឋភាពនោះ ខ្ញុំតក់ស្លុតសង្វេគចិត្តឥតឧបមា ។ ប៉ុន្តែ អ្វីៗវាបានកន្លងផុតហួសអស់ទៅហើយ (The damage has already been done) ។ ក្រៅអំពីឲ្យប្អូនខ្ញុំបំផ្លាញ ឬក៏កាត់រូបភាពមិនគួរគប្បីនៅក្នុងខ្សែវីឌីអូចោល យើងមិនអាចធ្វើអ្វីដើម្បីលុបលាងទោសកំហុសបានឡើយ ។ ខ្ញុំជឿថា ប្រសិនបើម្តាយខ្ញុំអាចនិយាយបាន គាត់ប្រាកដជាមិនអនុញ្ញាតិឲ្យនរណាម្នាក់ថតរូបគាត់នៅក្នុងកាលទេសៈនោះទេ ។ គឺចំណុចចុងក្រោយនេះហើយដែលយើងត្រូវពិចារណាឲ្យបានល្អិតល្អន់ មុននឹងបង្ហោះ ឬបង្ហាញរូបភាពមនុស្សជាទីស្រឡាញ់របស់យើង ដែលបានចែកឋានទៅ ជាសាធារណៈ ។ បុគ្គលដែលបានចែកឋានទៅ គ្មានលទ្ធភាពប្រាប់យើងអំពីបំណងប្រាថ្នារបស់ខ្លួនទេ ។ ឯយើងដែលនៅរស់ (Survivors) ក៏មិនអាចស្វែងយល់អំពីបំណងប្រាថ្នារបស់គាត់ដែរ ។ ហេតុផលនេះ គឺជាអ្វីដែលយើងគួរយល់ដឹង មុននឹងសម្រេចចិត្តផ្សាយរូបមនុស្សចែកឋានជាទីស្រឡាញ់ ឬជាទីរាប់អានរបស់ពួកយើងជាសាធារណ ៕
Sunday, March 10, 2024
ចំណីខួរក្បាល
ឱកាសនៅក្នុងឧបស័គ្គ (Opportunity inside Obstacle)
នៅក្នុងរង្វង់ជនអន្តោប្រវេសដែលទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសថ្មី មានពាក្យមួយឃ្លាដែលគេតែងពោលថា៖ ជនអន្តោប្រវេសជម្រុះចោលអ្វីៗសព្វបែបយ៉ាង លើកលែងតែតុងសំនៀង (An immingrant left behind everything except for his/her accent) ។ ការជម្រុះចោលនេះ មិនត្រឹមតែមិត្តភក្តិញាតិសន្តានដែលរស់នៅឯប្រទេសកំណើតនោះទេ សូម្បីតែអាជីពការងារក៏ត្រូវបានលះបង់ចោលដែរ ។
ជារឿយៗ ខ្ញុំបានជួបនឹងជនជាតិខ្មែរដែលមានអាជីពជា គ្រូពេទ្យ សាស្ត្រាចារ្យ ឬក៏មុខងារដទៃទៀតជាច្រើនធ្វើអន្តោប្រវេសមករស់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ឧបស័គ្គមួយដែលអន្តោប្រវេសជនទាំងនោះប្រឈម គឺមិនអាច ឬមិនមានឱកាសប្រកបការងារនៅក្នុងអាជីព ទៅតាមចំណេះជំនាញរបស់ខ្លួន ។ ដើម្បីទ្រទ្រង់ការរស់នៅនៅក្នុងប្រទេសថ្មី ពួកគេធ្វើការងារក្រៅជំនាញរបស់ខ្លួន ។ ចំណេះជំនាញផងទាំងពួងដែលពួកគេចំណាយប្រាក់និងពេលវេលាសិក្សាស្ទើរតែកន្លះជីវិត បានក្លាយទៅជារបស់អត់ប្រយោជន៍ ។ ប្រការមួយដែលជាឧបស័គ្គធំជាងគេ គឺយើងត្រូវទៅរៀនសាឡើងវិញ ដ្បិតនិយាម ឬក៏ស្តង់ដារវិជ្ជាជីវរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក វាមិនច្រឡំនឹងគេទេ ។ និយាយឲ្យងាយយល់ អាមេរិកមិនផ្តល់តម្លៃដល់ចំណេះជំនាញដែលមិនបានឆ្លងកាត់ការហ្វឹកហាត់នៅក្នុងប្រទេសនេះ ឬក៏ចេញពីស្ថាប័ននៅក្រៅប្រទេសដែលប្រទេសនេះទទួលស្គាល់ឡើយ (Accreditation) ។ អន្តោប្រវេសជនមួយចំនួន ដែលមកពីប្រទេសនិយាយភាសាអង់គ្លេសដូចជា កាណាដា អូស្ត្រាលី និង អង់គ្លេស អាចមានវាសនាគ្រាប់បើជាងគេបន្តិច ជាមួយនឹងការរកការងារអាជីពនៅស្រុកអាមេរិក ។
កត្តាមួយដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំមិនអស់ចិត្តជាមួយនឹងការមិនផ្តល់តម្លៃ ឬរើសអើងអាជីពរបស់មនុស្សដែលហ្វឹកហ្វឺននៅក្រៅស្រុកអាមេរិក គឺអាជីពខ្លះមានការហ្វឹកហ្វឺនជាលក្ខណៈសាកល (Universal knowledge) ។ ឧទាហរណ៍ គណិតវិជ្ជា និង គណនេយ្យ ជាដើម ។ អាជីពទាំងពីរមានរូបមន្តជាលក្ខណៈសាកល ។ ក៏ប៉ុន្តែរបៀបរកដំណោះស្រាយរបស់វា មានទម្រង់ខុសគ្នាខ្លះៗរវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងប្រទេសដទៃ ។ ឧទាហរណ៍ X - 1 = 2 ។ សមីការនេះ បើយើងដោះស្រាយតាមរបៀបខ្មែរ គឺយើងរុញលេខ (-1) ឆ្លងទៅផ្នែកម្ខាងទៀតនៃសញ្ញា (=) ដោយប្តូររូបភាពរបស់វាពី (-1) ឲ្យទៅជា (+1) វិញ ។ យើងបាន X = 2 + 1 ។ បន្ទាប់មក X = 3 ។ ប៉ុន្តែ អាមេរិកាំងគេមិនធ្វើដូច្នេះទេ ។ គេធ្វើរបៀប Process of Elimination ។ X + 1 - 1 = 2 + 1 => X + 1 - 1 = 3 => X = 3 ។ លទ្ធផលដូចគ្នា ។ តែបើយើងមើលជាជំហាន គឺដោះស្រាយរបៀបខ្មែរមានពីរជំហាន ។ របៀបអាមេរិកាំងមានបីជំហាន ។ ទង្រង់ខុសគ្នាមួយទៀតដែលខ្ញុំកត់សម្គាល់គឺរបៀបចែកលេខ ។ ខ្មែរយើងគូសបន្ទាត់បញ្ឈរមួយ និងគូសបន្ទាត់ផ្តេកមួយចេញពីពាក់កណ្តាលបន្ទាត់បញ្ឈរមកខាងស្តាំ ។ យើងដាក់លេខតួចែកនៅខាងលើបន្ទាត់ផ្តេក និងលេខតំណាងចែកនៅខាងឆ្វេងបន្ទាត់បញ្ឈរ ។ ឯផលចែកយើងដាក់នៅផ្នែកខាងក្រោមបន្ទាត់ផ្តេក ។ ចំណែករបៀបចែកលេខរបស់អាមេរិកាំង គេគូសសញ្ញា រ៉ាឌីកាល់ ហើយដាក់លេកតួចែកនៅខាងមុខសញ្ញារ៉ាឌីកាល់ តំណាងចែកនៅខាងក្នុងសញ្ញារ៉ាឌីកាល់ និង ផលចែកនៅផ្នែកខាងលើសញ្ញារ៉ាឌីកាល់ ។ ខ្ញុំវង្វេងច្រើនដងហើយពេលរៀនចែកលេខរបៀបអាមេរិកាំងនេះ ។ គឺភាពខុសគ្នាទាំងនេះហើយដែលយើងត្រូវទៅរៀន ឬក៏ហ្វឹងហ្វឺនផ្នែក ប៉េដាហ្គូហ្សី សាឡើងវិញប្រសិនបើយើងជាអតីតគ្រូបង្រៀនហើយចង់ចាប់យកអាជីពនេះជាថ្មី ។ កាលរៀននៅថ្នាក់ទីបញ្ចប់នៅវិទ្យាល័យមួយក្នុងស្រុកអាមេរិក ខ្ញុំធ្លាប់ចងមិត្តនឹងគ្រូគណិតវិទ្យាវ័យក្មេងមួយរូប ហើយបង្ហាញគាត់អំពីវិធីដោះស្រាយចំណោទគណិតសាស្ត្រតាមរបៀបខ្មែរ ដែលហាក់ដូចជាស្រណុកចងចាំជាង ។ គាត់យកវិធីនោះទៅបង្រៀនកូនសិស្សគាត់ ។ ពួកគេវិលក្បុងឡប់អាចម៍ខ្សៀ ។ គាត់មកប្រាប់ខ្ញុំវិញថា វិធីសាស្ត្រដោះស្រាយគណិតសាស្ត្រតាមរបៀបអ្នកពន្យល់នោះ អនុវត្តិទៅមិនរួចទេ ។ និយាយរួម កូនសិស្សអាមេរិកាំងចាប់ពីកម្រិតបឋមសិក្សាឡើងទៅ ដោះស្រាយចំណោទគណិតសាស្ត្រតាមរបៀបមួយដែលគេហៅថា PEMDAS (Parentheses, Exponent, Multiplication, Division, Addition, and Substraction) ។ វាជាលំដាប់លំដោយដោះស្រាយលំហាត់គណិតសាស្ត្រជាជំហានៗ ទោះបីលំហាត់ងាយស្រួលយ៉ាងណាក៏គេមិនផ្គុំជំហានរបស់វាដែរ ។
សូមនិយាយអំពីឱកាសនៅក្នុងឧបស័គ្គវិញម្តង ។ ឱកាសនៅទីនេះ គឺខ្ញុំចង់និយាយអំពីអាជីពជាគណនេយ្យករ ។ អ្នកដែលមានអាជីពជាគណនេយ្យករ មិនចាំបាច់ទៅរៀនសាឡើងវិញទេ ប្រសិនបើយើងដឹងអំពីទីផ្សារការងារមួយដែលមនុស្សភាគច្រើនមើលរំលង ។ សំបុកការងារនោះគឺនៅក្នុងស្ថាប័ន មូលនិធិ (Foundations) ។ នៅស្រុកអាមេរិកមានមូលនិធិតូចធំរាប់ពាន់ ឬរាប់មិនអស់ ។ គេហៅស្ថាប័នទាំងនេះថា អង្គការមិនរកកម្រៃ (Non-Profit Organizations) ដែលមានមុខងារស្រដៀងគ្នានឹងអង្គការ NGO នៅស្រុកខ្មែរដែរ ។ មូលនិធិមានបីប្រភេទគឺ Foundation, Charitable Trust, and Endowment ។ ចំណុចរួមរបស់មូលនិធិទាំងបីនេះគឺបរិច្ចាគប្រាក់កាក់ធ្វើការងារមនុស្សធម៌ ។ មូលនិធិទាំងបីប្រភេទនេះប្រៀបដូចជាឃ្លាំងប្រាក់ដែលមិនចេះរីងស្ងួត ទោះបីសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកជួបនឹងវិបត្តិយ៉ាងណាក៏ដោយ ។ ដោយហេតុតែគោលដៅចម្បងរបស់មូលនិធិគឺធ្វើកិច្ចការមនុស្សធម៌ ដូច្នេះការជ្រើសរើសបុគ្គលិកគឺមិនសូវមានការរើសអើងរឿងសញ្ញាប័ត្រទេ ។ បើយើងមានសមត្ថភាពធ្វើកិច្ចការបានសមរម្យល្មម គឺគេទទួលយកយើងឲ្យធ្វើការងារនៅក្នុងស្ថាប័នគេហើយ ពីព្រោះជួយមនុស្សដែលជួបឧបស័គ្គនៅក្នុងដំណើរជីវិត ក៏ជាកិច្ចការមនុស្សធម៌ដែរ ។ តាមពិតទង្វើមនុស្សធម៌នេះគឺទទួលបានផលទ្វេគុណ ។ ទីមួយ ជួយមនុស្សដែលជួបឧបស័គ្គទទួលបានការងារស្របតាមអាជីពរបស់ខ្លួន ។ ទីពីរ បុគ្គលិកដែលគេសង្គ្រោះចេញពីឧបស័គ្គបាត់បង់អាជីពនេះ នឹងធ្វើការងារក្នុងបេសសកកម្មជួយមនុស្សដែលជួបឧបស័គ្គមួយជាន់ទៀត ។
មូលនិធិដែលពិភពលោកស្គាល់ច្រើនជាងគេគឺ World Wildlife Fund and Gate Foundation ។ តើមូលនិធិទាំងនេះបានប្រាក់មកពីណា ។ និយាយឲ្យងាយយល់គឺបានមកអំពីប្រាក់ចំណេញរបស់ពាណិជ្ជករនិងមហាសេដ្ឋី ដែលមិនចង់បង់ពន្ធលើប្រាក់ចំណូលរបស់ខ្លួន ទៅឲ្យរតនាគារជាតិ ។ អាមេរិកមានច្បាប់មួយដែលគេហៅថា 501C(3) ។ មូលនិធិទាំងអស់គឺចុះបញ្ជីក្រោមច្បាប់នេះឯង ។ អ្នកដែលជាប់ពន្ធប្រាក់ចំណូលប្រចាំឆ្នាំ អាចបង្វិលប្រាក់បង់ពន្ធនោះ ទៅបរិច្ចាគឲ្យមូលនិធិ ។ រដ្ឋតម្រូវឲ្យមូលនិធិចំណាយថវិការបស់ខ្លួនពី ៣ ទៅ ៥ ភាគរយរៀងរាល់ឆ្នាំ ។ គួរកត់សម្គាល់ថា ថវិការបស់មូលនិធិជាទូទៅស្ថិតនៅក្នុងធនាគារឯកជនដែលយកថវិការទាំងនោះទៅប្រើជាប្រាក់កម្ចី ។ ការប្រាក់មួយផ្នែកដែលបានមកអំពីប្រាក់កម្ចីទាំងនោះ ត្រូវបានគេបង្វិលចូលទៅក្នុងថវិការបស់មូលនិធិជាប្រចាំ ។ បើយើងបូកបញ្ចូលការប្រាក់ជាមួយនឹងប្រាក់ដែលទទួលបានពីការបរិច្ចាគ វាមិនតិចជាង ៣ ទៅ ៥ ភាគរយទេ ។ គឺចំណុចនេះហើយ ដែលថវិការបស់មូលនិធិភាគច្រើន មិនចេះរីងស្ងួតនោះ ។ បើនិយាយអំពីសុវត្ថិភាពការងារវិញ គ្មានទីណាមានសុវត្ថិភាពជាងនៅក្នុងមូលនិធិទេ ។ ស្ថាប័នដទៃអាចដាច់ប្រាក់ខែ ។ ប៉ុន្តែ បុគ្គលិកធ្វើការនៅក្នុងមូលនិធិមិនងាយដាច់ប្រាក់ខែឡើយ ។ បើនិយាយអំពីបន្ទាត់បៀវត្សរ៍វិញ វាក៏មានភាពទូលំទូលាយ (Generous) ជាងគេដែរ ៕
Monday, March 4, 2024
ចំណីខួរក្បាល
គ្រាប់ស្រូវ និង អង្ករ
ថ្ងៃមុន ខ្ញុំអានអត្ថបទបកប្រែរបស់អ្នកគ្រូ ប៉ែន សេដ្ឋារិន ស្តីអំពីគោលគំនិតនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន និយាយអំពីសារប្រយោជន៍និងភាពខុសគ្នារវាង គ្រាប់ស្រូវមួយគ្រាប់និងអង្កររាប់ម៉ឺនការុង ។ វាជាការប្រៀបធៀបក្នុងន័យ មេតាហ្វ័រ (Metaphor) ពាក់ព័ន្ធនឹងសភាវទ្រទ្រង់ជីវិត ថាតើរវាងគ្រាប់ស្រូវមួយគ្រាប់និងអង្កររាប់ម៉ឺនការុង មួយណាមានសក្តានុពល ឬសារប្រយោជន៍ជាង ។ ការប្រៀបធៀបនោះគឺសំដៅដល់សារសំខាន់នៃដំណើរបានដល់ បរិនិព្វាន នៃបុគ្គលត្រាសដឹង និង ការលះបង់បរិនិព្វាន ដើម្បីបន្តស្ថិតនៅជាមួយនឹងសត្វលោករបស់បុគ្គលដែលអាចត្រាសដឹង ។ ដំណើរលះបង់បរិនិព្វាន គឺប្រៀបបាននឹងគ្រាប់ស្រូវមួយគ្រាប់ ដែលជួយផ្តល់លទ្ធភាពឲ្យមនុស្សយកទៅដាំដុះពង្រីកផលទ្រទ្រង់ជីវិត ។ បរិនិព្វានគឺប្រៀបបានទៅនឹងអង្កររាប់ម៉ឺនការុងនៅក្នុងឃ្លាំងសម្រាប់ទ្រទ្រង់ជីវិតមនុស្ស ។ វាជាសភាវទ្រទ្រង់ដូចគ្នា គ្រាន់តែមួយស្ថិតនៅជាមួយនឹងជីវិតមនុស្សជានិរន្ត និង មួយទៀតនឹងផុតរលត់អស់រលីងទៅនៅថ្ងៃមួយ ។
នៅពេលយើងនិយាយអំពីព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន គឺយើងនិយាយអំពីព្រះពោធិសត្វ ដែលមានលទ្ធភាពឆ្លងទៅកាន់បរិនិព្វាន ប៉ុន្តែមិនធ្វើដំណើរទៅកាន់បរិនិព្វានទេ ។ គោលបំណងរបស់ព្រះពោធិសត្វគឺបន្តជីវិតកើតរលត់ៗជាមួយនឹងសត្វលោកជានិរន្ត ដើម្បីធ្វើជាប្រទីបបំភ្លឺផ្លូវដំណើរសត្វលោកទៅរកសេចក្តីសុខ ។ ឯព្រះពុទ្ធដែលជាបរមគ្រូរបស់សាសនិកព្រះពុទ្ធសាសនា ហីនយាន ក៏ដូចជាមហាយានដែរនោះ ព្រះអង្គបានសម្រេចផ្តាច់ជីវិតចេញអំពីសត្វលោកដោយបន្សល់ទុកនូវព្រះគម្គីរ ឬពុទ្ធោវាទនានាសម្រាប់ធ្វើជាប្រទីបបំភ្លឺផ្លូវដំណើរសត្វលោកទៅរកសេចក្តីសុខដែរ ។ ព្រះពុទ្ធទ្រង់មានពុទ្ធដីការថា គម្ពីរឬពុទ្ធោវាទរបស់ទ្រង់នឹងរលាយសូន្យសុងទៅនៅរយៈពេល ៥០០០ឆ្នាំ ។ នេះហើយគឺជាភាពខុសគ្នារវាងគ្រាប់ស្រូវមួយគ្រាប់នៅក្នុងទិដ្ឋិនៃព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាននិយម និង អង្កររាប់ម៉ឺនការុងនៅក្នុងទិដ្ឋិនៃព្រះពុទ្ធសាសនាហីនយាននិយម ។
ទស្សនព្រះពុទ្ធសាសនាកើតចេញអំពីការត្រាសដឹងរបស់បុគ្គលមួយរូប គឺសមណ សិទ្ធត្ថ គោតម ឬព្រះពុទ្ធ ។ បន្ទាប់ពីព្រះអង្គចូលបរិនិព្វានទៅ សាវ័ករបស់ទ្រង់បានធ្វើ មុខបាឋសង្គាយនាភ្លាមៗ ដើម្បីកត់ចំណាំនិងថែរក្សាពុទ្ធវចនឲ្យនៅដូចដើម ។ និយាយឲ្យចំគឺ ដើម្បីរក្សាទិដ្ឋិរបស់ព្រះអង្គកុំឲ្យវៀចវេរអត្ថន័យ ។ កាលនោះ មិនទាន់មានមធ្យោបាយកត់ត្រាជាលាយលក្ខអក្សរទេ ។ ដូច្នេះ អ្វីៗគឺអាស្រ័យដោយការចងចាំរបស់មនុស្ស ។ ដំណើរបែបបទតាំងសីល សមាធី និងភាវនាតាមមាគ៌ាទៅដល់នាទីជា ព្រះអរហន្ត និង ព្រះពោធិសត្វ គឺមាននៅក្នុងការចងចាំសាវ័កទាំងនោះ ។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រការដែលថាបុគ្គលដែលអាចទៅដល់និព្វាន តែសម្រេចចិត្តរស់នៅក្នុងភាវកើតរលត់ៗបន្តទៅទៀត គឺជាប្រការមួយដែលស្ថិតនៅក្នុងភាពចម្រូងចម្រាស ។ ដោយហេតុតែព្រះពោធិសត្វជាបុគ្គល ដែលមានការយល់ដឹងខ្ពស់ជាងគេបំផុតនៅក្នុងឋានានុក្រមព្រះពុទ្ធសាសនា ដូច្នេះគ្មាននរណាអាចវាស់កម្រិត ឬមើលយល់ថាបុគ្គលនោះអាចឈោងទៅដល់បរិនិព្វានឡើយ ។ ជាលទ្ធផល បុគ្គលដែលតាំងខ្លួនជាព្រះពោធិសត្វនឹងអាចកើតមានពាសវាលពាសកាល ។
ទុករឿងចម្រូងចម្រាសនេះមួយកណ្តុប ។ និយាយអំពីព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាននិងហេតុផលនៃការបង្កើតទិដ្ឋិ គ្រាប់ស្រូវនិងអង្ករវិញម្តង ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយានកើតចេញអំពីការយល់ឃើញរបស់បុគ្គលពីររូបគឺ នាគជន (Nagarjuna) និង សន្តិទេវ (Shantideva) ។ ពួកគាត់មានជីវិតរស់នៅក្នុងសតវត្សទី ២ និង ទី ៧ នៃគ្រីស្តសករាជ ។ បើតាមការសង្កេតអំពីទិដ្ឋិរបស់បុគ្គលទាំងពីររូបនេះ យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា ពួកគេគឺជាកូនសិស្សឬសាវ័កដែលមិនសូវបានបទរបស់ព្រះពុទ្ធ (Non-conformist students) ។ ឯប្រការដែលពួកគេបង្កើតគំនិតព្រះពោធិសត្វមិនលុះនៅក្នុងការត្រាច់ចរទៅកាន់បរិនិព្វាននោះ ក៏ប្រហែលជាស្ថិតនៅក្នុងការមិនទទួលស្គាល់ថា ព្រះពុទ្ធសាសនានឹងរលាយរលត់ផុតអសង្ខេយ្យ នៅនាទីចុងក្រោយនៃថ្ងៃគម្រប់ ៥០០០ឆ្នាំ ។ តើទស្សន ឬ ទិដ្ឋិ ឬក៏របកគំហើញមួយដែលមានសច្ចភាពជាស្នូល អាចរលត់រលាយទៅវិញបានដែរទេ ? ដាច់ខាតគឺមិនអាចឡើយ ។ សច្ចៈ មិនអាចរលុបរលាយទៅវិញទេ ។ វាអាចរលាយទៅបាន តែនៅក្នុងករណីមួយគត់ ។ គឺភពផែនដីនេះរលាយបាត់រូបរាងទៅវិញដោយប្រការណាមួយ ។ ឯរឿងគ្រាប់ស្រូវនិងអង្ករ មេតាហ្វ័រ ក៏ប្រហែលជាផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃភាវអមតនៃសច្ចភាពនេះដែរ ។ ប្រការនេះ យើងត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ព្រះពុទ្ធសាសនាមានអាយុគ្រប់ ៥០០០ឆ្នាំទើបអាចរកខុសត្រូវឃើញ ។ ទំរាំតែដល់ថ្ងៃនោះ ស្មេរខ្ញុំមិនដឹងជាក្លាយទៅជាអ្វីទេ ។ ក៏ប៉ុន្តែ ខ្ញុំជឿជាក់ថា ព្រះពុទ្ធសាសនាមិនរលាយរលត់ត្រឹមរយៈពេល ៥០០០ឆ្នាំទេ ដរាបណាភពផែនដីនេះមិនរលាយទៅវិញ ។ គ្រាប់ស្រូវនៅក្នុងទិដ្ឋិព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន នឹងនៅតែបន្តអត្ថិភាពដុះលូតលាស់របស់ខ្លួនរៀងរហូតទៅមុខទៀត ៕
Friday, February 23, 2024
ចំណីខួរក្បាល
អត្ថន័យជីវិត
ជីវិតគ្មានន័យអ្វីទេ ។ មានតែពាក្យសម្តីប៉ុណ្ណោះ ដែលមានន័យ ។ "Life doesn't have any meaning; only word has meaning." ពាក្យពីរឃ្លានេះ អាចចាត់ទុកថាជាកម្មសិទ្ធិបញ្ញារបស់ខ្ញុំ ដ្បិតវាមានលក្ខណៈរឡិករឡក់ (Silly) គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ពិចារណារកហេតុផល ។
អត្ថិភាពជីវិត បើគិតឲ្យវែងឆ្ងាយគឺគ្មានន័យអ្វីទាំងអស់ ។ ហេតុអ្វីបានជាយើងអះអាងដូច្នេះ ។ ពីព្រោះអត្ថិភាពនៃជីវិត គឺគ្មានអ្វីក្រៅតែអំពីភាវ កើតរលត់ៗ នៅក្នុងដំណើរធម្មជាតិនោះទេ ។ ទាំងសត្វតិរច្ឆាន ទាំងមនុស្ស មិនថាជាស្តេច មន្ត្រី សេដ្ឋី ឬក៏រាស្ត្រក្រីក្រតោកយ៉ាកឡើយ សុទ្ធតែស្ថិតនៅក្នុងភាវ កើតរលត់ៗដូចគ្នា ។ បើគិតឲ្យល្អិតទៅ អត្ថិភាពនៃជីវិតដែលអាចមានថេរវេលាពី ១ថ្ងៃ ទៅ ១០០ឆ្នាំ (លើសខ្វះតិចតួច) គឺគ្មានអ្វីវិសេសវិសាលដែលអាចចាត់ទុកថា មានន័យឡើយ ។ កត្តាតែមួយគត់ដែលជាមែកធាងនៃអត្ថិភាពជីវិត គឺការបន្តពូជ ឬការបន្តភាវកើតរលត់ៗ ។ ការបន្តពូជ ឬភាវកើតរលត់ៗនេះទៀតសោត ក៏មិនមែនជាស្នាដៃ ឬក៏តាក់តែងចេញអំពីជីវិតដែរ ។ វាគ្រាន់តែជាសភាវគតិដែលធម្មជាតិតាក់តែងឡើង ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មលើជីវិតមនុស្សនិងសត្វជានិរន្ត (Perpetually) ឲ្យបន្តអត្ថិភាពរបស់ខ្លួនកំដរភពផែនដីកុំឲ្យស្ងាត់តែប៉ុណ្ណោះ ។ មនុស្សជាច្រើនយល់ច្រឡំថា ជីវិតមានន័យ ដ្បិតខ្លួនរកបានសុភមង្គល និងបានចែករំលែកសុភមង្គលទៅដល់អ្នកដទៃ ។ តាមពិត រកបានសុភមង្គលនិងចែករំលែកសុភមង្គល គឺអាស្រ័យដោយកម្ម ឬទង្វើ ដែលជាកត្តាមួយដាច់ដោយឡែកអំពីជីវិត ។ ថ្វីដ្បិតតែជីវិត និងកម្មហាក់ដូចជាមានរូបតែមួយក្តី ប៉ុន្តែអត្ថិភាពរបស់វាគឺមានលក្ខណៈជាភាវទ្រទ្រង់គ្នាទៅវិញទៅមក (Symbiotic Existence) ។ ជីវិតបង្កើតកម្ម ។ កម្មផ្តល់លទ្ធភាពឲ្យជីវិតមានអត្ថិភាព (Life creates action; action gives existence to life) ។ គួរកត់សម្គាល់ថា កម្មផ្តល់ត្រឹមតែលទ្ធភាពឲ្យជីវិតមានអត្ថិភាពប៉ុណ្ណោះ ។ អត្ថន័យផងទាំងពួងគឺស្ថិតនៅជាមួយនឹងកម្មទាំងអស់ ។ គួរកត់សម្គាល់ថែមទៀតថា កម្មប្រព្រឹត្តិទៅបានដោយមានភ្នាក់ងារបីជាជំនួយគឺ៖ កាយ វាចា និង ចិត្ត ។ គួរកត់សម្គាល់ដែរថា វាចា ឬពាក្យសម្តី ដែលខ្ញុំពណ៌នានៅចំណុចចាប់ផ្តើមនៃអត្ថបទនេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃកម្ម ។
ទាំងមនុស្ស ទាំងសត្វ ពេលយើងកើតចេញពីផ្ទៃម្តាយ ឬចាប់កំណើតភ្លាមគឺយើងកម្រើងដៃជើងនិងស្រែកយំ ។ នេះគឺជាភស្តុតាងនៃកម្មកាយនិងវាចា ។ កម្មកាយនិងវាចានេះគឺត្រូវបានបញ្ជាឬដឹកនាំដោយចិត្ត ។ ដូច្នេះ កាយកម្មំ និង វាចាកម្មំ កើតចេញអំពី មនោកម្មំ ។ ដើម្បីងាយស្រួលនៅក្នុងការស្វែងយល់ នៅពេលយើងនិយាយអំពី កម្ម ឬ ទង្វើ ដែលជាភ្នាក់ងារ ឬក៏ដៃគូនៃជីវិត យើងគួរកត់សម្គាល់ថា រាល់ទង្វើនានាមានប្រភពចេញមកពីក្នុងចិត្ត ឬមនោ ។ ជីវិតជាជម្រករបស់ចិត្ត ឬមនោ ។ ចិត្តកម្ម ឬ មនោកម្មំ ជាជម្រកឬជាឫសគល់របស់ វាចាកម្មំ និង កាយកម្មំ ។
នៅវគ្គខាងលើ ខ្ញុំអះអាងថា ជីវិត និង ទង្វើ ឬកម្ម ជាសភាវពីរដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ។ វាមានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នាជាលក្ខណៈ "ទ្រទ្រង់ ឬពឹងទៅពឹងមក" (Symbiosis) ។ តើយើងញែកភាវពីរដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នា (Interdependent) ដោយរបៀណា ? ប្រការនេះ ប្រហែលជាត្រូវពឹងលើកម្មហើយ ។ នៅក្នុងកម្មមានភាវពីរដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Dichotomy (អង្គភាពភ្លោះ) ។ ថ្វីដ្បិតតែពាក្យ Symbiosis and Dichotomy មិនមានអត្ថន័យដូចគ្នាបេះបិទក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែវាមានទម្រង់ជាគូនិងមានមុខងារស្រដៀងគ្នា ។ យើងអាចហៅអង្គភាពភ្លោះនេះថា Good and Evil (កុសលកម្ម និង អកុសលកម្ម) ។ និយាយឲ្យងាយយល់មែនទែនគឺ ទង្វើគុណធម៌ និង ទង្វើអគុណធម៌ ។ មកដល់ចំណុចនេះ យើងប្រហែលជាមិនចាំបាច់វែកញែកវែងឆ្ងាយតទៅទៀតទេ ។ កុសលកម្ម និង អកុសលកម្ម ប្រៀបបានទៅនឹង ទឹក ហើយនិង ប្រេង ។ វាជាវត្ថុរាវដូចគ្នា ។ អាចមានអត្ថិភាពនៅជាមួយគ្នាបាន ។ ក៏ប៉ុន្តែ សារធាតុរបស់វា មិនអាចជ្រាបចូលគ្នាបានឡើយ ។ យ៉ាងណាមិញ ជីវិត និង កម្ម ក៏មិនអាចច្របូកចូលគ្នាបានដែរ ។ ជីវិត មានកម្មជាដៃគូ ។ កម្ម មានកុសលនិងអកុសលជាកូន ។ ជីវិតនិងកម្មជ្រកនៅក្នុងរូប ។ កុសលនិងអកុសលជ្រកនៅក្នុងកម្ម ។ ភាវទាំងអស់នេះ ប្រៀបបាននឹងសមាជិកគ្រួសារនៅក្នុងផ្ទះតែមួយ ប៉ុន្តែមានអត្តសញ្ញាណនិងអាកប្បកិរិយា (Characters) ដាច់ដោយឡែកអំពីគ្នា ។ ដូច្នេះ នៅពេលដែលយើងពិនិត្យពិចារណាឲ្យបានល្អិតល្អន់ យើងនឹងមើលឃើញថា ភាវរបស់ជីវិតគឺ កើតរលត់ៗ ។ នោចន្លោះពេលកើតរលត់នេះ ជីវិតបង្កើតជីវិតថ្មីដើម្បីបន្តអត្ថិភាពនៃភាវកើតរលត់ៗនៅលើភពផែនដីតរៀងទៅ ។ នៅចំពោះមុខភាវកើតរលត់ៗនេះ យើងអាចសួរខ្លួនឯងថា តើជីវិតមានន័យនៅត្រង់ណា ។ បើយើងរកអត្ថន័យមិនឃើញទេ នោះជីវិតពិតជាគ្មានន័យអ្វីឡើយ ៕
Monday, February 5, 2024
ចំណីខួរក្បាល
ខូចភ្នែក និង ភ្នែកខូច
បច្ចុប្បន្ន យើងយល់ដឹងស្ទើរតែគ្រប់ៗគ្នាថា ឲ្យកូនក្មេងមើលអាយផេត ឬក៏អាយហ្វូនច្រើនពេក មិនល្អទេ ។ ប៉ុន្តែ មិនល្អត្រង់ណា គ្មាននរណាដឹងឲ្យប្រាកដឡើយ ។ យើងគ្រាន់តែដឹងថា វាបង្កឲ្យឆាប់ខូចភ្នែក ។ ចុះមនុស្សពេញវ័យសព្វថ្ងៃ ដែលមើលកញ្ជក់ទូរសព្ទឬក៏កំព្យូទ័រស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃ ម្តេចក៏មិននិយាយអំពីរឿងខូចភ្នែកផង ។ ភ្នែកចាស់ភ្នែកក្មេង មានអ្វីខុសគ្នាទៅ ។ តែខូចហើយ គឺវេទនាដូចតែគ្នាហ្នឹង ។ សូមកុំភ្លេចថា ពន្លឺភ្នែកនិងរូបរបស់យើង គឺស្ថិតនៅក្នុងដំណើរ កើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់ ដូចគ្នា ។ ពេលយើងចាស់ជរាដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃជីវិត ភ្នែកយើងក៏ងងឹតមើលអ្វីលែងឃើញដែរ ។ ដើម្បីថែរក្សារូបឲ្យរឹងមាំបានយូរ យើងហាត់ប្រាណ ។ ដូចគ្នាដែរ ភ្នែកដែលស៊ាំជាមួយនឹងពន្លឺអេក្រង់ឧបករណ៍នានា អាចនឹងធន់ប្រើការបានយូរជាងភ្នែកដែលមិនស៊ាំផងក៏មិនដឹង ។ សព្វថ្ងៃ សម្ភារៈប្រើប្រាស់និងសម្រាប់ប្រកបការងារជាច្រើន សុទ្ធតែប្រើអេក្រង់សម្រាប់មើល ។ អ៊ីចឹងទេ ចង់គេចទៅរស់នៅក្នុងរន្ធក្តាម ក៏គេចអំពីពន្លឺចេញពីក្នុងកញ្ចក់អេក្រង់ឧបករណ៍មិនរួចដែរ ។
កូនខ្ញុំទាំងពីរនាក់ ត្រូវបានអនុញាតិឲ្យប្រើអាយផេត ឬថេបឡិត តាំងតែពីពួកគេមានអាយុពីរឆ្នាំម្លេះ ។ មូលហេតុដែលយើងសម្រេចចិត្តធ្វើដូច្នេះ មិនមែនដោយសារតែយើងសម្បូរប្រាក់ទិញសម្ភារឲ្យកូនប្រើទេ ។ គឺដោយសារតែអព្ភូតហេតុមួយដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Imprinting (យកតម្រាប់តាម ឬរៀនធ្វើតាម) ។ នៅក្នុងដំណើរធម្មជាតិនៃជីវិតមនុស្សនិងសត្វ យើងរៀនរស់នៅដោយយកតម្រាប់តាម ឬធ្វើតាមឪពុកម្តាយនិងមនុស្សនៅជុំវិញខ្លួន ។ ក្មេងដែលមានឪពុកម្តាយធ្វើស្រែចម្ការ ពួកគេនឹងរៀនភ្ជួររាស់ដាំដុះដកស្ទូង នៅពេលដែលពួកគេចម្រើនវ័យធំល្មមនឹងធ្វើកិច្ចការទាំងនោះកើត ។ ដូចគ្នាដែរ ក្មេងដែលមានឪពុកម្តាយប្រកបការងារ ឬលេងហ្វេសប៊ុក ជាមួយនឹងអាយហ្វូន ឬអាយផេតជាប្រចាំ ពួកគេប្រាកដជាធ្វើតាមយើងជៀសមិនរួចឡើយ ។ នេះគឺជាកត្តាមួយដែលយើងសម្រេចឲ្យកូនប្រើអាយផេត ។ កត្តាមួយទៀតគឺ អាយផេតវាមានទំហំធំជាងអាយហ្វូន ៦ដង ។ ដូច្នេះ ទំហំរូបនិងអក្សរនៅក្នុងអាយផេតក៏វាធំៗជាងនៅក្នុងអាយហ្វូន ៦ដងដែរ ។ ទំហំខុសគ្នានេះ អាចជួយកាត់បន្ថយល្បឿននៃការខូចភ្នែក ។
ម៉ែឪ ដែលមិនអាចទប់ស្កាត់ ឬក៏កាត់បន្ថយមិនឲ្យកុមារប្រើអាយហ្វូន ឬអាយផេត ប្រហែលជាមានច្រើន ។ រឿងក្តៅក្រហាយជាមួយនឹងក្មេងជក់មើលអាយហ្វូន ឬអាយផេត ភ្លេចការរៀនសូត្រក៏ប្រហែលជាមានច្រើនដែរ ។ អត្ថបទនេះ គ្រាន់ជាបទពិសោធមួយចេញអំពីគ្រួសារខ្ញុំតែប៉ុណ្ណោះ ។ មធ្យោបាយគ្រប់គ្រងក្មេង និងជម្រុញឲ្យក្មេងទាញយកសារប្រយោជន៍អំពីការមើលថេបឡិត ប្រហែលជាមានច្រើនសណ្ឋាន ។ សម្រាប់កូនខ្ញុំដែលប្រើភាសាអង់គ្លេសជាយាន យើងព្យាយាមលើកទឹកចិត្តពួកគេឲ្យមើលកម្មវិធីពាក់ព័ន្ធនឹងការអប់រំច្រើន ដោយផ្អែកលើការអភិវឌ្ឃរបស់កុមារ (Child developmental progress) ។ ពេលពួកគេមិនទាន់ចាប់ផ្តើមការសិក្សាជាផ្លូវការនៅក្នុងសាលា យើងដោនឡូតកម្មវិធីកុនតុក្កតារបស់ទូរទស្សន៍សាធារណឲ្យពួកគេមើល ។ បន្ទាប់មកគឺកម្មវិធីនានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការសិក្សាចាប់ពីថ្នាក់មតេយ្យឡើងទៅ ។ ចំណុចដ៏សាមញ្ញមួយដែលអ្នកប្រើ អាយហ្វូន ឬឧបករណ៍វៃឆ្លាតសម័យនេះគួរដឹងគឺ ទំនាក់ទំនងប្រធានបទ (Related contents) ។ នៅពេលដែលយើងស្រាវជ្រាវរាវរក ឬក៏ដោនឡូតប្រធានបទឬមុខវិជ្ជាអ្វីមួយនៅក្នុងយូធ្យូប មកដាក់ក្នុងឧបករណ៍របស់យើង មុខវិជ្ជាស្រដៀងគ្នានោះជាច្រើនទៀតនឹងលោតមកតម្រៀបជួរគ្នាឲ្យយើងមើលជាបន្តបន្ទាប់ ។ ដូច្នេះ បញ្ហាដែលក្មេងចូលទៅមើលកម្មវិធីដែលយើងមិនចង់ឲ្យពួកគេមើលអាចកាត់បន្ថយបានច្រើន ។ ចំណុចសំខាន់មួយទៀត គឺទង្វើរបស់ឪពុកម្តាយ ។ បើយើងមិនចង់ឲ្យក្មេងលេងហ្គេម យើងមិនត្រូវលេងហ្គេមទេ ។ ការគ្រប់គ្រងកម្មវិធីដែលក្មេងមើលក៏ដូចគ្នាដែរ ។ មិនត្រូវតាមជិះជាន់សង្កត់សង្កិនបិទសិទ្ធិពួកគេដោយចំហទេ ។ នៅក្នុងកម្មវិធីប្រើប្រាស់ឧបករណ៍វៃឆ្លាត (Smart devices) មានសំណល់ដានរបស់វាដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Threads or Cookies ។ ពេលកុមារទៅរៀនបាត់ ឬក៏ស្ងាត់កំបាំងអំពីពួកគេ យើងអាចចូលមើលនៅក្នុងសំណល់ដានទាំងនោះ ហើយលុបចោល ឬដកចេញកម្មវិធីណាដែលយើងមិនចង់ឲ្យក្មេងមើលជាប្រចាំ ។ វាមិនអាចលុបបំបាត់ចោលបានទាំងស្រុងទេ តែអាចកាត់បន្ថយបានច្រើន ។ ការអនុវត្តិនេះ គឺត្រូវធ្វើតាំងតែពីកុមារនៅតូចក្រូចឆ្មាររហូតដល់ពេញវ័យ ។ ពេលពួកគេអាយុ ១៥ ឬ ១៦ឆ្នាំ អ្វីៗលែងសំខាន់ហើយ ដ្បិតបើចង់ត្រួតត្រាពួកគេអំពីការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ឆ្លាតវៃ ក៏ទៅលែងរួចដែរ ។
និយាយអំពីសារប្រយោជន៍ ដែលក្មេងទទួលបានអំពីការប្រើឧបករណ៍ឆ្លាតវៃវិញម្តង ។ កូនរបស់ខ្ញុំយល់ដឹងអំពីការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ឆ្លាតវៃ ច្បាស់លាស់ជាងខ្ញុំ ។ បើនិយាយអំពីវាយអង្គុលីលេខវិញ វាអាចវាយបានលឿនជាងខ្ញុំទ្វេដង ។ ខ្ញុំមិនចាំបាច់ចំណាយប្រាក់ឲ្យពួកគេរៀនវាយអង្គុលីលេខទេ ។ ពួកគេដឹងអំពីរបៀបវាយអង្គុលីលេខច្បាស់លាស់ជាងខ្ញុំទៅទៀត ។ តាមពិត ចំណេះជំនាញជាច្រើន ពួកគេរៀនដោយខ្លួនឯងតាមរយៈអ៊ីនថឺណិត ដោយមិនចាំបាច់មានគ្រូបង្វឹកឡើយ ។
កត្តាមួយដែលយើងអាចទាញយកសារប្រយោជន៍អំពីការប្រើឧបករណ៍ឆ្លាតវៃបានច្រើនដោយមិនបាច់ប្រឹង គឺលើកទឹកចិត្ត ឬជម្រុញក្មេងឲ្យប្រើឧបករណ៍ដែលវាមាននៅក្នុងដៃ ជាជាងចំណាយពេលទេសនាបង្រៀន ឬក៏ប្រដែប្រដៅវាដោយខ្លួនឯង ។ យើងដឹងហើយថា ចំណេះដឹងរបស់យើងមិនសុក្រឹតទេ ។ ដូច្នេះ ពេលមានទំនាស់ទស្សនៈនឹងកូនក្មេងដោយប្រការណាក៏ដោយ ជម្រុញពួកគេឲ្យចូលទៅស្រាវជ្រាវស្វែងយល់ថាតើនរណាខុសនរណាត្រូវនៅក្នុងប្រព័ន្ធ Google ។ នៅក្នុងប្រព័ន្ធ Google ក៏ដូចជា Youtube ដែរ ពេលយើងស្វែងរកប្រធានបទអ្វីមួយ អត្ថបទពាក់ព័ន្ធនឹងប្រធានបទនោះនឹងលោតចេញមកបន្តកន្ទុយគ្នា ។ សារធាតុរបស់ក្មេង វាតែងតែចង់ឈ្នះមនុស្សចាស់ ។ អ៊ីចឹងទេ វានឹងព្យាយាមស្រាវជ្រាវរាវរកអានទស្សននានា ដែលអាចយកមកតតាំងនឹងយើងវិញបាន ។ ជាលទ្ធផល ចំណេះដឹងជាច្រើននឹងជ្រួតជ្រាបដល់ក្មេងដោយស្វ័យប្រវត្តិ ។ បើពួកគេរកបានចំណុច ឬទស្សនណាមួយគាប់ប្រសើរជាងអ្វីដែលយើងប្រាប់វា យើងគ្រាន់តែនិយាយថា៖ OK, you win! (ឯងឈ្នះហើយ!) វានឹងរីកមុខប៉ុនគ្រាប់ជីរ ហើយរីកថ្លើមប៉ុនមេដៃ ។ ថ្ងៃក្រោយ មិនចាំបាច់ជម្រុញពួកគេទេ ។ ឲ្យតែមានការខ្វែងគំនិតគ្នា កុមារនឹងស្រាវជ្រាវស្វែងយល់ដោយខ្លួនឯងជាប្រចាំ ។
ការសិក្សារៀនសូត្រនៅក្នុងសម័យទំនើបនេះ ខុសគ្នាអំពីសម័យមុនឆ្ងាយណាស់ ។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាប្រទេសឈានមុខគេផ្នែកបច្ចេកវិជ្ជា កូនសិស្សចាប់ពីថ្នាក់ទី ៣ ឡើងទៅ គេឲ្យប្រើអាយផេត ឬថេបឡិត សម្រាប់ធ្វើកិច្ចការសាលាបណ្តើរៗហើយ ។ ទៅដល់អនុវិទ្យាល័យនិងវិទ្យាល័យ ចាប់ពីថ្នាក់ទី ៦ ដល់ថ្នាក់ទី ១២ កិច្ចការសាលាស្ទើរតែទាំងអស់ ទាំងលំហាត់ក្នុងថ្នាក់ និងក្រៅថ្នាក់ (Homeworks) គឺប្រព្រឹត្តិទៅតាមរយៈថេបឡិត ។ ដូច្នេះ ការយល់ដឹងអំពីរបៀបប្រើប្រាស់ថេបឡិតច្បាស់លាស់ វានឹងជួយសម្រួលដល់ការរៀនសូត្ររបស់ក្មេងច្រើនណាស់ ។ ឯការឃាឃាំងមិនឲ្យក្មេងប្រើថេបឡិត ដើម្បីការពារកុំឲ្យខូចភ្នែកនោះ វាប្រហែលជាមិនចាំបាច់ទេ ។ កម្មវិធីនិងការប្រើឧបករណ៍ដើម្បីសិក្សានាសម័យទំនើបនេះ វានឹងបញ្ជាក់ (Determine) អំពីផលវិបាកពន្លឺភ្នែក មិនយូរមិនឆាប់ឡើយ ។
មុននឹងបញ្ចប់អត្ថបទនេះ ខ្ញុំសូមលើកយកបទពិសោធផ្ទាល់ខ្លួនមួយមកឡកឡាយឲ្យសប្បាយដួងចៃទាំងអស់គ្នា ។ កាលខ្ញុំរៀនវាយអង្គុលីលេខនិងប្រើកំព្យូទ័រនាគ្រាដំបូងនៅឆ្នាំ ១៩៩០ ខ្ញុំឡេឡឺដូចត្រីជាប់ក្នុងលប ។ អត់ដឹងថាអ្វីជាអ្វីឡើយ ។ បើកុំតែបានក្មេងស្រីវៃឆ្លាតម្នាក់ជួយបង្ហាត់បង្ហាញខ្ញុំ ខ្ញុំមិនដឹងជាទៅភ្លឺឯណាទេ ។ បទពិសោធនោះ វាតាមលងខ្ញុំរហូតដល់សព្វថ្ងៃ ៕
Monday, January 22, 2024
ចំណីខួរក្បាល
ទិដ្ឋិអន្ទង់អាំង (Crooked Reasoning)
នយោបាយគឺជារឿងងាយរៀនងាយយល់ ។ ប៉ុន្តែ ពេលយើងព្យាយាមស្វែងយល់អំពីចរិតអ្នកធ្វើនយោបាយ វាពិបាកជាងស្វែងយល់អំពីចិត្តមនុស្សស្រីហៅមិនឮ ។ ថ្មីៗនេះ ខ្ញុំបានអង្គុយមើលការពិភាក្សាគ្នាមួយទល់នឹងមួយ រវាងអ្នកសម្របសម្រួលកម្មវិធី (Host) របស់ទូរទស្សអាមេរិកាំងមួយឈ្មោះ Firing Line ជាមួយនឹងលោក គ្រីស សូនូនូ ដែលជាអភិបាលរដ្ឋ នូហាមស៊ៀ ។ លោក សូនូនូ គឺជាសមាជិកនៃគណបក្សសាធារណរដ្ឋ ដែលមានលោកអតីតប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ជាបុគ្គលដ៏មានឥទ្ធិពលជាងគេបំផុតនៅក្នុងជួរបក្ស ។ អ្វីដែលធ្វើឲ្យលោក សូនូនូ លេចធ្លោនៅក្នុងជួរបក្សស្ទើរតែដូចលោក ត្រាំ ដែរ គឺក្នុងនាមជាអភិបាលរដ្ឋរបស់គណបក្សសាធារណរដ្ឋមួយរូប លោក សូនូនូ បានប្រកាសជាសធារណៈ មិនគាំទ្រលោក ដូណាល់ ត្រាំ ជាបេក្ខជនប្រធានាធិបតីនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនាអាណតិនេះទេ ។ លោក សូនូនូ គាំទ្របេក្ខភាពរបស់អ្នកស្រី នីគី ហេឡី ។ ខាងក្រោមនេះគឺជាសម្រង់ពីបីឃ្លាដែលខ្ញុំស្រង់ចេញពីការពិភាក្សារវាងអ្នកសម្រួលកម្មវិធីទូរទស្សន៍ (TV Host) និងលោក សូនូនូ (Sununu)៖
TV Host: What do you think about Trump as a candidate?
(តើលោកវាយតម្លៃបេក្ខភាពលោក ត្រាំ ដូចម្តេចដែរ) ។
Sununu: He is unelectable.
(គាត់ជាមនុស្សមិនគួរឲ្យគាំទ្រទេ ។) កំណត់ស្មេរ៖ ពាក្យនេះ បើនិយាយឲ្យត្រង់ភ្លឹងតែម្តងគឺលោក ត្រាំ ជាមនុស្សអសមត្ថភាព ។ ប៉ុន្តែ នៅក្នុងភាសានយោបាយ គេមិននិយាយចំៗទេ ។
TV Host: If, at the end, he becomes the nominee of the Republican Party in the Presidential contest, would you vote for him or not?
(ប្រសិនបើនៅទីបំផុត លោក ត្រាំ ទទួលបានការគាំទ្រពីបក្សសាធារណរដ្ឋឲ្យឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនប្រធានាធិបតី តើលោកបោះឆ្នោតឲ្យគាត់ទេ) ។
Sununu: I would definitely vote for him.
(ខ្ញុំប្រាកដជាបោះឆ្នោតគាំទ្រគាត់) ។
នៅក្នុងអក្សរសិល្ប៍ យើងមានសិល្ប៍វិធីមួយដែលហៅថា៖ បដិវាទកម្ម ឬ ទំនាស់ ។ កាលណាមានបដិវាទកម្ម ឬ ទំនាស់ វាតែងតែនាំទៅកាន់ សោកនាដកម្ម ។ នយោបាយនិងអក្សសិល្ប៍ គឺដូចគ្នា ។ វាជាសិល្បៈ ។ ក៏ប៉ុន្តែ ទម្រង់នៃសិល្បៈទាំងពីរ ផ្តល់ផលពីរផ្ទុយគ្នា ។ មួយនាំមនុស្សឲ្យរំភើបញាប់ញ័រក្នុងចិត្ត ប៉ុន្តែមិនបង្កឲ្យមានគ្រោះមហន្តរាយទេ ។ មួយទៀតនាំមនុស្សឲ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងគ្រោះមហន្តរាយតែម្តង ។
ខ្ញុំសូមលើកយកបដិវាទកម្មនៅក្នុងគំនិតលោក សូនូនូ មកបង្ហាញនៅទីនេះ ។ He is unelectable Versus I would definitely vote for him. (គាត់ជាមនុស្សមិនគួរឲ្យគាំទ្រទេ ។ ខ្ញុំប្រាកដជាបោះឆ្នោតគាំទ្រគាត់) ។ បើយើងយកពាក្យពីរឃ្លានេះ មកត្រួតពិនិត្យឲ្យសុីជម្រៅបន្តិច វាហាក់ដូចជាខួរក្បាលរបស់លោក សូនូនូ មិនស្ថិតនៅក្នុងលលាដ៍ជាមួយគ្នាទេ ។
បដិវាទកម្ម ឬ ទិដ្ឋិអន្ទង់អាំង គឺជាកត្តាដ៏ធំបំផុតដែលធ្វើឲ្យមនុស្សឆ្លាតវាងវៃ ក្លាយទៅជាទាសកររបស់មនុស្សអសមត្ថភាព ឬក៏ជនផ្តាច់ការ ។ នៅក្នុងវិស័យនយោបាយ គ្មាននរណានាំគ្រោះមកឲ្យយើងក្រៅអំពីគំនិតបដិវាទកម្មរបស់យើងទេ ។
ខ្ញុំសូមអនុញ្ញាតយកទិដ្ឋិនយោបាយផ្ទាល់ខ្លួនមកលាតត្រដាងនៅទីនេះបន្តិចដែរចុះ ។ ខ្ញុំមិនមែនជាសមាជិកគណបក្សសាធារណរដ្ឋ ហើយក៏មិនមែនជាសមាជិករបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យដែរ ។ ថាខ្ញុំជាបុគ្គលឯករាជ្យ ក៏មិនត្រឹមត្រូវដែរ ។ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអ្នកដឹកនាំប្រទេសជាតិ ខ្ញុំប្រកាន់យកគោលការណ៍មួយគឺ បំបែកអំណាចប្រមូលផ្តុំ ។ នៅក្នុងរបៀបគ្រប់គ្រងនិងដឹកនាំប្រទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក មានស្ថាប័នបីជាអ្នកចាត់ចែងគឺ ប្រធានាធិបតី រដ្ឋសភា និង ព្រឹទ្ធសភា ។ ស្ថាប័នទាំងបីនេះ កើតចេញអំពីការបោះឆ្នោត ។ ដូច្នេះ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតរៀងរាល់អាណត្តិ ខ្ញុំតែងតែបែងចែងការគាំទ្ររបស់ខ្ញុំទៅឲ្យតំណាងបក្សនីមួយៗ ដើម្បីរក្សាតុល្យភាព ។ បើស្ថាប័នទាំងបីត្រូវបានគណបក្សមួយគ្រប់គ្រងទាំងស្រុងនៅក្នុងអាណត្តិណាមួយ ខ្ញុំនឹងព្យាយាមបំបែកអំណាចឯកបក្សនោះនាគ្រាបោះឆ្នោតពាក់កណ្តាលអាណត្តិ (២ឆ្នាំក្រោយមក) ។ សម្រាប់ខ្ញុំ គណបក្សឬមនោគមវិជ្ជា មិនសំខាន់ទេ ។ អ្វីដែលសំខាន់បំផុត គឺការពារកុំឲ្យអំណាចប្រមូលផ្តុំវាកកើតឡើងបាន ៕
Friday, January 19, 2024
ចំណីខួរក្បាល
សុបិនអាមេរិកាំង (American Dream)
ក្នុងមួយជីវិតមនុស្សដែលរស់នៅក្នុងស្រុកអាមេរិក មិនថាជាអ្នកមានកំណើតកើតជានៅទីនោះ ឬក៏អ្នកចំណូលថ្មីឡើយ គេមានពាក្យមួយឃ្លាសម្រាប់ធ្វើជាគោលដៅជីវិតគឺ American Dream (សុបិនអាមេរិកាំង) ។ ពាក្យនេះមានន័យយ៉ាងខ្លីថា៖ រស់តាមចំណង់របស់ខ្លួន ។ ចំណង់មនុស្សមានគ្រប់រសជាតិ ។ ខ្លះចង់រស់របៀបអភិជន តួកុន នាយទុន អ្នកជួយទុគ៌តជន ឬក៏ជាសាមញ្ញជន ជាដើម ។ល។ និយាយរួមចំណង់មនុស្សមានរាប់រយលាន ។ ដើម្បីបំពេញចំណង់ចំណូលចិត្តមនុស្សរាប់មិនអស់នេះ សហរដ្ឋអាមេរិកប្រកាន់យកគោលនយោបាយគ្រឹះមួយគឺ ឱកាសស្មើភាព (Equal Opportunity) ។ មិនថាកូនគេ ឬក៏កូនខ្ញុំឡើយ ។ បើវាចង់ធ្វើជាប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក វាអាចប្រឹងប្រែងទៅតាមចំណូលចិត្ត ។ ជោគជ័យឬបរាជ័យ ជារឿងមួយផ្សេងទៀត ។
ពលរដ្ឋខ្មែរដែលធ្វើអន្តោប្រវេសមករស់នៅក្នុងស្រុងអាមេរិកដំបូងៗ ទាំងគេទាំងខ្ញុំ មិនសូវជ្រួតជ្រាបអំពីទិដ្ឋិសុបិនអាមេរិកាំងទេ ។ យើងត្រេកត្រអាលតែជាមួយនឹងឱកាសរៀនសូត្រនិងរកប្រាក់កាក់ដ៏ទូលំទូលាយ មិនធ្លាប់ជួបប្រទះសោះឡើយនៅក្នុងជីវិត ។ សម្រាប់ពួកយើង ថ្វីដ្បិតតែជួបនូវឧបស័គ្គខ្លះៗជាមួយនឹងភាសានិងវប្បធម៌រស់នៅ អ្វីៗគឺងាយស្រួលនៅក្នុងការរស់នៅស្ទើរតែរកពាក្យមកថ្លែងមិនបាន ។ យើងមានត្រឹមតែកម្លាំងបាយធ្វើការងារដូចសត្វពាហនៈ ក៏អាចមានលទ្ធភាពរស់នៅស្មើមុខស្មើមាត់នឹងមនុស្សដទៃទៀតដែរ ។ នេះគឺជាកត្តាមួយដែល សុបិនអាមេរិកាំង ភាគច្រើនក្លាយមកជាការពិត ទោះបីមានអ្វីធ្វើឲ្យយើងភ្ញាក់ពីដំណេកកណ្តាលទីក៏ដោយ ។
បច្ចុប្បន្ន ជនជាតិខ្មែរដែលធ្វើអន្តោប្រវេសមករស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក មានកំណើនប្រហែលជាជិតមួយលាននាក់ហើយ ។ ភាគច្រើន ពួកយើងរស់នៅក្នុងរដ្ឋ កាលីហ្វ័នីញ៉ា និង ម៉ាសាឈូសិត នាទីក្រុង ឡុងប៊ិច និង ឡូវែល ។ ឯរដ្ឋដទៃផ្សេងទៀតក៏មានខ្មែរយើងរស់នៅដែរ គ្រាន់តែមិនច្រើនដូចរដ្ឋទាំងពីរ ។ បើគិតចាប់ពីទសវត្សឆ្នាំ ១៩៨០មក ជនអន្តោប្រវេសខ្មែរចំនួនច្រើនលើសលប់ ដែលចូលមករស់នៅក្នុងស្រុកអាមេរិក គឺមានរយៈពេលជាង ៤០ឆ្នាំហើយ ។ មនុស្សជំនាន់ទីមួយដែលចូលមកកវែកកឆ្នាំនាគ្រានោះ ឥឡូវនេះក៏ដល់ពេលចូលនិវត្តន៍ហើយដែរ ។ ពួកគេក៏យល់ដឹងច្រើនគួរសម អំពីសុបិនអាមេរិកាំង ។ ដោយហេតុតែមនុស្សជំនាន់ទីមួយនោះ ជាក្រុមកវែកកឆ្នាំង ពួកគេត្រូវចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំនៅក្នុងដំណើរជីវិត ដើម្បីស្វែងរកលំនឹងរស់នៅ ។ ទម្រាំដល់តែពេលមានឱកាសរស់នៅក្នុងសុបិនអាមេរិកាំង អ្នកខ្លះក៏បានចែកឋានទៅហើយ ។ ខ្លះក៏នៅសល់ពេលត្រឹមបួបដប់ឆ្នាំ ។
ជនជាតិខ្មែរជាអម្បូរប្រកបរបរកសិកម្មនៅក្នុងដំណើរជីវិត ។ ដូច្នេះ វាស្ទើរតែមិនពិបាកសន្និដ្ឋានទេថា សុបិនអាមេរិកាំង របស់ជនជាតិខ្មែរគឺទៅរស់នៅក្នុងទីណាដែលអាចដាំដុះដំណាំបន្លែបង្កាដើម្បីលម្ហែអារម្មណ៍កំដរជីវិតចុងក្រោយ ។ នេះគឺជាជម្រើសរបស់បងជីទួតមួយខ្ញុំពីរនាក់ ជាមួយនឹងជនជាតិខ្មែរមួយចំនួនទៀត ។ ផ្ទះចម្ការរបស់បងជីទួតមួយខ្ញុំស្ថិតនៅតំបន់ចុងកាត់មាត់ញកនៃរដ្ឋ ផ្លរីដា ភាគខាងត្បូង ។ គ្មានប៉ុស្តិទូរទស្សន៍ផ្សាយទៅដល់ទេ ។ ហើយក៏គ្មានប្រព័ន្ធទឹកភ្លើងដែរ ។ គាត់ជីកអណ្តូងនិងដាក់ពាងត្រងទឹកភ្លៀង ដើម្បីយកទឹកមកប្រើប្រាស់និងស្រោចដំណាំ ។ ដើម្បីមានឋាមពលអគ្គិសនីសាកថ្មទូរសព្ទក៏ដូចជាបំភ្លឺផ្ទះនិងទ្រទ្រង់ទូរទឹកកករក្សាចំណីអាហារ គាត់ដាក់ផ្ទាំងសូឡាមួយចំនួនសម្រាប់តម្រូវការទាំងនោះ ។ និយាយរួម ផ្ទះរបស់គាត់គឺមិនខុសអំពីផ្ទះខ្មែរនៅទីជនបទប៉ុន្មានឡើយ ។ ពេលខ្ញុំទៅលេងផ្ទះគាត់ម្តងៗ គាត់គ្មានម្ហូបអាហារអ្វីធំដុំទទួលពួកយើងទេ គឺមានតែផ្អកជូរដែលគាត់យកត្រីសាលម៉ុនមកច្នៃធ្វើ ផ្ទាប់ជាមួយនិងប្រពាយឬត្រសក់ដែលដាំនៅក្បែរផ្ទះ ស្ទៃជ្រក់ និងសម្លម្ជូរគ្រឿងឆ្អឹងជំនីជ្រូកឬសាច់គោដែលគាត់ទិញយកមកបង្កកទុកក្នុងទូរទឹកកក ជាមួយនឹងល្ហុងឬត្រកួន ។ វាជារឿងមួយមិនគួរឲ្យជឿ ដែលជនជាតិខ្មែរនៅស្រុកខ្មែរភាគច្រើននាំគ្នាលក់ស្រែចម្ការមកទិញផ្ទះបុរីរស់នៅក្នុងទីក្រុង ។ ឯខ្មែររស់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក នាំគ្នាលក់ផ្ទះនៅទីក្រុង ទៅរស់នៅក្នុងទីជនបទដាច់ស្រយាល ។
ការជ្រើសរើសរស់នៅក្នុងសុបិនអាមេរិកាំង តាមទំនៀមទម្លាប់ដូនតាខ្លួន ប្រហែលជាមិនមែនមានតែជនជាតិខ្មែរទេ ។ ក្រៅអំពីបងជីទួតមួយខ្ញុំ ជនជាតិ យួន លាវ ថៃ ហ្វីលីពីន និងសាសន៍អាស៊ីដទៃទៀតក៏នាំគ្នាទៅតាំងទីលំនៅនៅទីនោះច្រើនដែរ ។ ពួកគេភាគច្រើនរស់នៅជាលក្ខណៈភូមិកតូចៗលើដីទំហំប្រហែលកន្លះហិចតាទៅពីរហិចតា ដែលមានដំណាំហូបផ្លែមកពីតំបន់ត្រូពិកនៅជុំវិញផ្ទះ ។ ផលដំណាំជុំវិញផ្ទះទាំងនោះ ត្រូវបានប្រមូលទិញជាលក្ខណៈបណ្តាញ (Network) ពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនចែកចាយដែលបង្កើតឡើងដោយជាតិសាសន៍នីមួយៗ ។ បើតាមពត៌មានដែលខ្ញុំដឹងល្ហៀងៗ ក្រុមគ្រួសារលោក អុិត ប្រាង ដែលទៅធ្វើចម្ការជាលក្ខណៈឧស្សាហកម្មនៅទីនោះ ក៏ជាអ្នកប្រមូលទិញភោគផលចម្ការតាមផ្ទះមួយដែរ ។ បងជីទួតមួយខ្ញុំទាំងពីរនាក់និងកូនចៅរបស់ពួកគាត់ដែលនាំគ្នាទៅរស់នៅទីនោះ មានចម្ការប្រចាំគ្រួសារតូចៗចំនួន ៨ ។ ពួកគេអាចប្រមូលផលដំណាំលក់ឲ្យក្រុមហ៊ុនចែកចាយជាប្រចាំ ទោះបីចម្ការមួយប្រមូលផលបានត្រឹមមួយកេះ ឬមួយជាលក្តី ដ្បិតយើងប្រមូលចូលគ្នាទៅក៏បានជិត ១០កេះដែរ ។ ប្រាក់ចំណូលតិចតួចនេះ គឺគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទិញសម្ភារៈធ្វើចម្ការក៏ដូចជាថែទាំដំណាំ ដោយមិនចាំបាច់ប្រើថវិការបស់និវត្តជនឡើយ ។ នេះគឺជាជម្រើសរស់នៅក្នុងសុបិនអាមេរិកាំងដ៏សាមញ្ញមួយ ដែលពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុងស្រុកអាមេរិក កំពុងអនុវត្តិ ៕
Subscribe to:
Posts (Atom)
ចំណីខួរក្បាល
ខ្មោច ខ្ញុំចង់សរសេរអំពី ខ្មោច យូរហើយ តែវាជាប្រធានបទដែលខ្ញុំខ្លាចខ្លាំង ។ ដែលខ្លាចនោះមិនមែនខ្ញុំខ្លាចខ្មោចទេ គឺខ្ញុំខ្លាចបង្កឲ្យមានការថ្នាំ...
-
ត្រីមួយតម្បុតពីរ បច្ចុប្បន្ន យើងឃើញមានពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើនបានធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ ទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសនានាដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង កាណាដា និង អ...
-
សង្វេគអាចម៍ អាចម៍ជាពាក្យអសុរស ។ អ្នកដែលប្រើពាក្យអាចម៍នៅក្នុងការនិយាយស្តីឬសរសេរ អាចនឹងត្រូវគេស្អប់ដូចអាចម៍ ។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើយើងយកពាក្យអាចម...
-
ហាត់ប្រាណ និង ហាត់ប្រាជ្ញ ខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកសិក្សាផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រទេ ។ ក៏ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមានមិត្តភក្តិជាច្រើនដែលមានជំនាញផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រ ។ ផ...