ចំណីខួរក្បាល

ខូចភ្នែក និង ភ្នែកខូច បច្ចុប្បន្ន យើងយល់ដឹងស្ទើរតែគ្រប់ៗគ្នាថា ឲ្យកូនក្មេងមើលអាយផេត ឬក៏អាយហ្វូនច្រើនពេក មិនល្អទេ ។ ប៉ុន្តែ មិនល្អត្រង់ណា គ្មាននរណាដឹងឲ្យប្រាកដឡើយ ។ យើងគ្រាន់តែដឹងថា វាបង្កឲ្យឆាប់ខូចភ្នែក ។ ចុះមនុស្សពេញវ័យសព្វថ្ងៃ ដែលមើលកញ្ជក់ទូរសព្ទឬក៏កំព្យូទ័រស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃ ម្តេចក៏មិននិយាយអំពីរឿងខូចភ្នែកផង ។ ភ្នែកចាស់ភ្នែកក្មេង មានអ្វីខុសគ្នាទៅ ។ តែខូចហើយ គឺវេទនាដូចតែគ្នាហ្នឹង ។ សូមកុំភ្លេចថា ពន្លឺភ្នែកនិងរូបរបស់យើង គឺស្ថិតនៅក្នុងដំណើរ កើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់ ដូចគ្នា ។ ពេលយើងចាស់ជរាដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃជីវិត ភ្នែកយើងក៏ងងឹតមើលអ្វីលែងឃើញដែរ ។ ដើម្បីថែរក្សារូបឲ្យរឹងមាំបានយូរ យើងហាត់ប្រាណ ។ ដូចគ្នាដែរ ភ្នែកដែលស៊ាំជាមួយនឹងពន្លឺអេក្រង់ឧបករណ៍នានា អាចនឹងធន់ប្រើការបានយូរជាងភ្នែកដែលមិនស៊ាំផងក៏មិនដឹង ។ សព្វថ្ងៃ សម្ភារៈប្រើប្រាស់និងសម្រាប់ប្រកបការងារជាច្រើន សុទ្ធតែប្រើអេក្រង់សម្រាប់មើល ។ អ៊ីចឹងទេ ចង់គេចទៅរស់នៅក្នុងរន្ធក្តាម ក៏គេចអំពីពន្លឺចេញពីក្នុងកញ្ចក់អេក្រង់ឧបករណ៍មិនរួចដែរ ។ កូនខ្ញុំទាំងពីរនាក់ ត្រូវបានអនុញាតិឲ្យប្រើអាយផេត ឬថេបឡិត តាំងតែពីពួកគេមានអាយុពីរឆ្នាំម្លេះ ។ មូលហេតុដែលយើងសម្រេចចិត្តធ្វើដូច្នេះ មិនមែនដោយសារតែយើងសម្បូរប្រាក់ទិញសម្ភារឲ្យកូនប្រើទេ ។ គឺដោយសារតែអព្ភូតហេតុមួយដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Imprinting (យកតម្រាប់តាម ឬរៀនធ្វើតាម) ។ នៅក្នុងដំណើរធម្មជាតិនៃជីវិតមនុស្សនិងសត្វ យើងរៀនរស់នៅដោយយកតម្រាប់តាម ឬធ្វើតាមឪពុកម្តាយនិងមនុស្សនៅជុំវិញខ្លួន ។ ក្មេងដែលមានឪពុកម្តាយធ្វើស្រែចម្ការ ពួកគេនឹងរៀនភ្ជួររាស់ដាំដុះដកស្ទូង នៅពេលដែលពួកគេចម្រើនវ័យធំល្មមនឹងធ្វើកិច្ចការទាំងនោះកើត ។ ដូចគ្នាដែរ ក្មេងដែលមានឪពុកម្តាយប្រកបការងារ ឬលេងហ្វេសប៊ុក ជាមួយនឹងអាយហ្វូន ឬអាយផេតជាប្រចាំ ពួកគេប្រាកដជាធ្វើតាមយើងជៀសមិនរួចឡើយ ។ នេះគឺជាកត្តាមួយដែលយើងសម្រេចឲ្យកូនប្រើអាយផេត ។ កត្តាមួយទៀតគឺ អាយផេតវាមានទំហំធំជាងអាយហ្វូន ៦ដង ។ ដូច្នេះ ទំហំរូបនិងអក្សរនៅក្នុងអាយផេតក៏វាធំៗជាងនៅក្នុងអាយហ្វូន ៦ដងដែរ ។ ទំហំខុសគ្នានេះ អាចជួយកាត់បន្ថយល្បឿននៃការខូចភ្នែក ។ ម៉ែឪ ដែលមិនអាចទប់ស្កាត់ ឬក៏កាត់បន្ថយមិនឲ្យកុមារប្រើអាយហ្វូន ឬអាយផេត ប្រហែលជាមានច្រើន ។ រឿងក្តៅក្រហាយជាមួយនឹងក្មេងជក់មើលអាយហ្វូន ឬអាយផេត ភ្លេចការរៀនសូត្រក៏ប្រហែលជាមានច្រើនដែរ ។ អត្ថបទនេះ គ្រាន់ជាបទពិសោធមួយចេញអំពីគ្រួសារខ្ញុំតែប៉ុណ្ណោះ ។ មធ្យោបាយគ្រប់គ្រងក្មេង និងជម្រុញឲ្យក្មេងទាញយកសារប្រយោជន៍អំពីការមើលថេបឡិត ប្រហែលជាមានច្រើនសណ្ឋាន ។ សម្រាប់កូនខ្ញុំដែលប្រើភាសាអង់គ្លេសជាយាន យើងព្យាយាមលើកទឹកចិត្តពួកគេឲ្យមើលកម្មវិធីពាក់ព័ន្ធនឹងការអប់រំច្រើន ដោយផ្អែកលើការអភិវឌ្ឃរបស់កុមារ (Child developmental progress) ។ ពេលពួកគេមិនទាន់ចាប់ផ្តើមការសិក្សាជាផ្លូវការនៅក្នុងសាលា យើងដោនឡូតកម្មវិធីកុនតុក្កតារបស់ទូរទស្សន៍សាធារណឲ្យពួកគេមើល ។ បន្ទាប់មកគឺកម្មវិធីនានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការសិក្សាចាប់ពីថ្នាក់មតេយ្យឡើងទៅ ។ ចំណុចដ៏សាមញ្ញមួយដែលអ្នកប្រើ អាយហ្វូន ឬឧបករណ៍វៃឆ្លាតសម័យនេះគួរដឹងគឺ ទំនាក់ទំនងប្រធានបទ (Related contents) ។ នៅពេលដែលយើងស្រាវជ្រាវរាវរក ឬក៏ដោនឡូតប្រធានបទឬមុខវិជ្ជាអ្វីមួយនៅក្នុងយូធ្យូប មកដាក់ក្នុងឧបករណ៍របស់យើង មុខវិជ្ជាស្រដៀងគ្នានោះជាច្រើនទៀតនឹងលោតមកតម្រៀបជួរគ្នាឲ្យយើងមើលជាបន្តបន្ទាប់ ។ ដូច្នេះ បញ្ហាដែលក្មេងចូលទៅមើលកម្មវិធីដែលយើងមិនចង់ឲ្យពួកគេមើលអាចកាត់បន្ថយបានច្រើន ។ ចំណុចសំខាន់មួយទៀត គឺទង្វើរបស់ឪពុកម្តាយ ។ បើយើងមិនចង់ឲ្យក្មេងលេងហ្គេម យើងមិនត្រូវលេងហ្គេមទេ ។ ការគ្រប់គ្រងកម្មវិធីដែលក្មេងមើលក៏ដូចគ្នាដែរ ។ មិនត្រូវតាមជិះជាន់សង្កត់សង្កិនបិទសិទ្ធិពួកគេដោយចំហទេ ។ នៅក្នុងកម្មវិធីប្រើប្រាស់ឧបករណ៍វៃឆ្លាត (Smart devices) មានសំណល់ដានរបស់វាដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា Threads or Cookies ។ ពេលកុមារទៅរៀនបាត់ ឬក៏ស្ងាត់កំបាំងអំពីពួកគេ យើងអាចចូលមើលនៅក្នុងសំណល់ដានទាំងនោះ ហើយលុបចោល ឬដកចេញកម្មវិធីណាដែលយើងមិនចង់ឲ្យក្មេងមើលជាប្រចាំ ។ វាមិនអាចលុបបំបាត់ចោលបានទាំងស្រុងទេ តែអាចកាត់បន្ថយបានច្រើន ។ ការអនុវត្តិនេះ គឺត្រូវធ្វើតាំងតែពីកុមារនៅតូចក្រូចឆ្មាររហូតដល់ពេញវ័យ ។ ពេលពួកគេអាយុ ១៥ ឬ ១៦ឆ្នាំ អ្វីៗលែងសំខាន់ហើយ ដ្បិតបើចង់ត្រួតត្រាពួកគេអំពីការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ឆ្លាតវៃ ក៏ទៅលែងរួចដែរ ។ និយាយអំពីសារប្រយោជន៍ ដែលក្មេងទទួលបានអំពីការប្រើឧបករណ៍ឆ្លាតវៃវិញម្តង ។ កូនរបស់ខ្ញុំយល់ដឹងអំពីការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ឆ្លាតវៃ ច្បាស់លាស់ជាងខ្ញុំ ។ បើនិយាយអំពីវាយអង្គុលីលេខវិញ វាអាចវាយបានលឿនជាងខ្ញុំទ្វេដង ។ ខ្ញុំមិនចាំបាច់ចំណាយប្រាក់ឲ្យពួកគេរៀនវាយអង្គុលីលេខទេ ។ ពួកគេដឹងអំពីរបៀបវាយអង្គុលីលេខច្បាស់លាស់ជាងខ្ញុំទៅទៀត ។ តាមពិត ចំណេះជំនាញជាច្រើន ពួកគេរៀនដោយខ្លួនឯងតាមរយៈអ៊ីនថឺណិត ដោយមិនចាំបាច់មានគ្រូបង្វឹកឡើយ ។ កត្តាមួយដែលយើងអាចទាញយកសារប្រយោជន៍អំពីការប្រើឧបករណ៍ឆ្លាតវៃបានច្រើនដោយមិនបាច់ប្រឹង គឺលើកទឹកចិត្ត ឬជម្រុញក្មេងឲ្យប្រើឧបករណ៍ដែលវាមាននៅក្នុងដៃ ជាជាងចំណាយពេលទេសនាបង្រៀន ឬក៏ប្រដែប្រដៅវាដោយខ្លួនឯង ។ យើងដឹងហើយថា ចំណេះដឹងរបស់យើងមិនសុក្រឹតទេ ។ ដូច្នេះ ពេលមានទំនាស់ទស្សនៈនឹងកូនក្មេងដោយប្រការណាក៏ដោយ ជម្រុញពួកគេឲ្យចូលទៅស្រាវជ្រាវស្វែងយល់ថាតើនរណាខុសនរណាត្រូវនៅក្នុងប្រព័ន្ធ Google ។ នៅក្នុងប្រព័ន្ធ Google ក៏ដូចជា Youtube ដែរ ពេលយើងស្វែងរកប្រធានបទអ្វីមួយ អត្ថបទពាក់ព័ន្ធនឹងប្រធានបទនោះនឹងលោតចេញមកបន្តកន្ទុយគ្នា ។ សារធាតុរបស់ក្មេង វាតែងតែចង់ឈ្នះមនុស្សចាស់ ។ អ៊ីចឹងទេ វានឹងព្យាយាមស្រាវជ្រាវរាវរកអានទស្សននានា ដែលអាចយកមកតតាំងនឹងយើងវិញបាន ។ ជាលទ្ធផល ចំណេះដឹងជាច្រើននឹងជ្រួតជ្រាបដល់ក្មេងដោយស្វ័យប្រវត្តិ ។ បើពួកគេរកបានចំណុច ឬទស្សនណាមួយគាប់ប្រសើរជាងអ្វីដែលយើងប្រាប់វា យើងគ្រាន់តែនិយាយថា៖ OK, you win! (ឯងឈ្នះហើយ!) វានឹងរីកមុខប៉ុនគ្រាប់ជីរ ហើយរីកថ្លើមប៉ុនមេដៃ ។ ថ្ងៃក្រោយ មិនចាំបាច់ជម្រុញពួកគេទេ ។ ឲ្យតែមានការខ្វែងគំនិតគ្នា កុមារនឹងស្រាវជ្រាវស្វែងយល់ដោយខ្លួនឯងជាប្រចាំ ។ ការសិក្សារៀនសូត្រនៅក្នុងសម័យទំនើបនេះ ខុសគ្នាអំពីសម័យមុនឆ្ងាយណាស់ ។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាប្រទេសឈានមុខគេផ្នែកបច្ចេកវិជ្ជា កូនសិស្សចាប់ពីថ្នាក់ទី ៣ ឡើងទៅ គេឲ្យប្រើអាយផេត ឬថេបឡិត សម្រាប់ធ្វើកិច្ចការសាលាបណ្តើរៗហើយ ។ ទៅដល់អនុវិទ្យាល័យនិងវិទ្យាល័យ ចាប់ពីថ្នាក់ទី ៦ ដល់ថ្នាក់ទី ១២ កិច្ចការសាលាស្ទើរតែទាំងអស់ ទាំងលំហាត់ក្នុងថ្នាក់ និងក្រៅថ្នាក់ (Homeworks) គឺប្រព្រឹត្តិទៅតាមរយៈថេបឡិត ។ ដូច្នេះ ការយល់ដឹងអំពីរបៀបប្រើប្រាស់ថេបឡិតច្បាស់លាស់ វានឹងជួយសម្រួលដល់ការរៀនសូត្ររបស់ក្មេងច្រើនណាស់ ។ ឯការឃាឃាំងមិនឲ្យក្មេងប្រើថេបឡិត ដើម្បីការពារកុំឲ្យខូចភ្នែកនោះ វាប្រហែលជាមិនចាំបាច់ទេ ។ កម្មវិធីនិងការប្រើឧបករណ៍ដើម្បីសិក្សានាសម័យទំនើបនេះ វានឹងបញ្ជាក់ (Determine) អំពីផលវិបាកពន្លឺភ្នែក មិនយូរមិនឆាប់ឡើយ ។ មុននឹងបញ្ចប់អត្ថបទនេះ ខ្ញុំសូមលើកយកបទពិសោធផ្ទាល់ខ្លួនមួយមកឡកឡាយឲ្យសប្បាយដួងចៃទាំងអស់គ្នា ។ កាលខ្ញុំរៀនវាយអង្គុលីលេខនិងប្រើកំព្យូទ័រនាគ្រាដំបូងនៅឆ្នាំ ១៩៩០ ខ្ញុំឡេឡឺដូចត្រីជាប់ក្នុងលប ។ អត់ដឹងថាអ្វីជាអ្វីឡើយ ។ បើកុំតែបានក្មេងស្រីវៃឆ្លាតម្នាក់ជួយបង្ហាត់បង្ហាញខ្ញុំ ខ្ញុំមិនដឹងជាទៅភ្លឺឯណាទេ ។ បទពិសោធនោះ វាតាមលងខ្ញុំរហូតដល់សព្វថ្ងៃ ៕