ចំណីខួរក្បាល

គិតៈ ពេលគេធ្វើបាបពូ សុខ ខ្ញុំធ្វើមិនដឹង ។ ពេលគេធ្វើបាបមីង សៅ ខ្ញុំធ្វើមិនឮ ។ ពេលគេធ្វើបាបយាយ ម៉ង ខ្ញុំធ្វើមិនឃើញ ។ ប៉ុន្តែ ពេលគេមកធ្វើបាប ខ្ញុំ អ្វីៗបានកន្លងផុតអស់ហើយ ។ ទោះខ្ញុំខំស្រែកឲ្យបែកលោកីយ៍ ក៏មិនអាចកែខៃជោគវាសនាខ្ញុំបានដែរ ។ "មនុស្សយើងមានខួរក្បាលទម្ងន់មួយគីឡូក្រាមដូចគ្នា ។ គ្មានអ្នកណាខ្លាំងពូកែអស្ចារ្យ ជាងអ្នកណាទេ" ។ ជាពាក្យទូន្មានរបស់លោកគ្រូខ្ញុំ ។ សេចក្តីសុខនិងសេរីភាពរបស់យើង និងរបស់អ្នកជិតខាងយើងស្ថិតនៅជាមួយគ្នា ទោះបីជាយើងគាំទ្របក្សផ្សេងគ្នាក៏ដោយ ។ ថ្ងៃនេះគេរងគ្រោះ ថ្ងៃក្រោយអាចនឹងធ្លាក់មកដល់រូបយើង ។ រក្សាការពារអ្វីដែលយើងមាន ជាជាងបណ្តោយឲ្យវាបាត់បង់ទៅ ។

ចំណីខួរក្បាល

មធ្យោបាយរំដោះខ្លួនចេញពីចំណាប់ខ្មាំងនយោបាយនៃការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៨ ការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ដើម្បីជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រនិងបង្កើតរដ្ឋាភិបាលនៅប្រទេសកម្ពុជានាអាណតិទី ៦ នេះ ហាក់ដូចជាមា​​នភាពរ​កាំ​​រ​កូ​ស លើសពីការបោះឆ្នោតអាណត្ដិមុនៗគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ ។ ភាពរកាំរកូសនេះ កើតចេញពីការរំលាយគណបក្សស​ង្គ្រោះ​ជា​​តិ ដែ​លជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយ មិនឲ្យមានសិទ្ធិចូលរួមប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងកា​របោះឆ្នោត ។ អវត្តមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរអ្នកបោះឆ្នោតបាត់បង់ជម្រើសដ៏សំខាន់មួយ ក្នុងការជ្រើសរើសមេដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញខ្មែរឆ្នាំ ១៩៩៣ និងតាមសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ ១៩៩១ ។ បន្ថែមលើភាពរកាំ​រកូស​​នេះ ក៏នៅមានការប្រកូកប្រកាសអំពីសំណាក់អ្នកនយោបាយ ដែលម្ខាងអំ​ពាវនាវមិនឲ្យពល​រ​ដ្ឋទៅចូលរួមបោះឆ្នោត ចំណែ​​ក​ឯម្ខាងទៀតថាត្រូវតែទៅបោះឆ្នោត បើមិនដូច្នោះទេអាចត្រូវបានគេចោទថាជាអ្នកគាំទ្រពួកឧទាមក្បត់ជាតិ ឬក៏ជាក្រុ​ម​ប្រ​ឆាំងនឹ​ង​ល​ទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យជាដើម ។ សូ​ម្បីតែអង្គព្រះមហាក្សត្រក៏មានចេញព្រះរាជសារ អំពាវនា​វ​ឲ្យពលរដ្ឋទៅ​ចូ​លរួមបោះឆ្នោតផងដែរ ។ ស្ថិតនៅក្រោមស្ថានភាពគាបសង្កត់ឆ្វេងស្តាំលើក្រោមបែបនេះ ពលរដ្ឋខ្មែរស្លូតត្រង់ហាក់ដូចជាកំពុងត្រូវបានគេទាញទម្លាក់ឲ្យនៅចំចន្លោះ ញញួរនិងដុំថ្ម (Between a rock and a hard place) ព្រមទាំងក្លាយខ្លួនទៅជាចំណាប់ខ្មាំនយោបាយទៀតផង ។ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យលើកតម្កើងសិទ្ធិ សេរីភាព យុត្តិធម៌ និងភាពថ្លៃថ្នូរ ។ ជាលទ្ធិដែលផ្តល់ឱកាសឲ្យពលរដ្ឋជ្រើសរើសនូវអ្វីដែលល្អប្រសើរ និងលើកតម្កើងពលរដ្ឋជាធំ ។ នៅក្នុងលទ្ធិប្រជាធិតេយ្យ ពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានកិត្តិយសនិងកាតព្វកិច្ចក្នុងការចូលរួមក្នុងកិច្ចការរបស់រដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍និងវឌ្ឍនភាពសង្គមជាតិ ។ ពលរដ្ឋបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមនុស្ស ឬរដ្ឋាភិបាលដែលពួកគេចង់ឲ្យធ្វើជាអ្នកដឹកនាំគ្រប់គ្រងប្រទេស ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍រួម ។ រីឯភារកិច្ចដ៏សំខាន់របស់រដ្ឋាភិបាល គឺស្វែងរកសុខុមាលភាពជូនពលរដ្ឋ ។ សិទ្ធិបោះឆ្នោត ជាសិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ពលរដ្ឋ តាមរយៈការចាប់កំណើតនៅក្នុងប្រទេសខ្មែរ ឬតាមរយៈការផ្តល់ឲ្យដោយច្បាប់នៃប្រទេសខ្មែរ ។ ការប្រើឬមិនប្រើសិទ្ធិបោះឆ្នោត ជាបុព្វសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋដែលជាម្ចាស់សិទ្ធិ ។ គួរបញ្ជាក់ថា សិទ្ធិ មានឧត្តមភាព និងអធិបតេយ្យភាពខ្ពស់ជាងសេរីភាព ។ ម្ចាស់សិទ្ធិ ឬអ្នកដែលទទួ​ល​បានសិទ្ធិ អាចប្រើ ឬមិនប្រើសិ​ទ្ធិដែលខ្លួនមានដោយសេរី និងគ្មានការភិតភ័យអំពីរឿងជាប់ទោសពៃរ៍អ្វីឡើយ ​។ សកម្មភាពជ្រៀតជ្រែករំលោភសិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ពល​រ​ដ្ឋ​ ជាអំពើអយុត្តិធម៌គួរឲ្យស្អប់ខ្ពើម ។ ម៉្យាងទៀត ការយកពលរដ្ឋខ្មែរស្លូតត្រង់មកធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំងនយោបាយ គឺជារឿងមួយដ៏សែនថោកទាបជាទីបំផុត ។ ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអាប់អួរតានតឹងនិងរកាំរកូសបែបនេះ ពលរដ្ឋខ្មែរអាចប្រើគំនិតឆ្នៃប្រឌិត ដើម្បីរំដោះខ្លួនចេញពីចំណាប់ខ្មាំងនយោបាយនេះ បានដោយងាយ និងប្រកបដោយសុវត្ថិភាពទៀតផង ដោយគ្រាន់តែអនុវត្តតាមយុទ្ធសាស្ត្រដ៏សាមញ្ញមួយ ។ យន្តការ ឬពិធីការ (Protocol) នៃការបោះឆ្នោតនៅក្នុងសកលលោក មានល​ក្ខ​ណៈសាមញ្ញស្រដៀងគ្នា និ​ងងាយយល់ ។ អ្នកបោះឆ្នោត មិនថានៅក្នុងអង្គការសហប្រជាជាតិ ឬក៏នៅប្រ​ទេ​សណាឡើយ មានជម្រើសចំ​នួនបី (៣) គឺ៖ គាំទ្រ, មិនគាំទ្រ និង អនុបវាទ (អព្យាក្រិត) ឬ Abstention ។ សន្លឹកឆ្នោតអនុបវាទនេះក៏មានឈ្មោះមួយផ្សេងទៀតដែរ គឺ ឆ្នោតបាតុកម្ម ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅ​ក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំ សេចក្តីណែនាំនៅលើសន្លឹកឆ្នោតគឺតម្រូវឲ្យអ្នកបោះឆ្នោតជ្រើសរើស (គូស) លើឈ្មោះបេក្ខជន ឬលើឈ្មោះគណបក្សតែមួយគត់ ពោលគឺគំនូសបង្ហាញនូវបេក្ខជនឬគណបក្ស ដែលអ្នកបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ។ គួររំលឹកថា នៅលើក្រដាស់សន្លឹកឆ្នោត គ្មានកន្លែងសម្រាប់ "គូស" បង្ហាញថា "មិនគាំទ្រ" ឬ "អនុបវាទ" ឡើយ ។ ដូច្នេះ នៅពេលនរណាម្នាក់គូសជ្រើសរើសលើឈ្មោះបេក្ខជនឬគណបក្សលើសពីមួយ ឬ​គូ​សខុសពី​គោលការណ៍នៃការបោះឆ្នោត សន្លឹកឆ្នោតនោះនឹងក្លាយទៅជាសន្លឹកឆ្នោតមិនបានការ ឬសន្លឹ​ក​ឆ្នោតបាតុកម្ម ។ មានសំណួរមួយដែលមនុស្សជាច្រើនចង់បានចម្លើយ គឺថា តើទៅបោះឆ្នោតឲ្យបក្សណា បើគណបក្សដែលមាននៅេលីស​​​ន្លឹកឆ្នោត សុទ្ធតែជាគណបក្សដែលខ្លួនមិនគាំទ្រ? ក្នុងករណីនេះ អ្នកអាចទៅបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សអរូបមួយឈ្មោះ​ថា៖ គ​ណ​​បក្សសតិសម្បជញ្ញៈ ឬបាតុកម្ម ។ គណបក្សសតិសម្បជញ្ញៈ មិនមានឈ្មោះ ឬលេខរៀងសម្គាល់ នៅលើ​សន្លឹកឆ្នោតនោះទេ ប៉ុន្តែវាមានវត្តមាននៅលើគ្រប់សន្លឹកឆ្នោតទាំងអស់ មិនថានៅលើសន្លឹកឆ្នោតក្នុងប្រទេសខ្មែរ ឬក្នុងប្រទេសណាឡើយ ។ ដើម្បីបោះឆ្នោតបាតុកម្ម អ្នកបោះឆ្នោតគ្រាន់តែគូសជ្រើសរើសគ​ណ​បក្សចំនួនពីរ (២) ឬបី ឬច្រើនជាងនេះក៏បានដែរ ។ ត្បិតអីសន្លឹកឆ្នោតដែលមានគំនូសលើសពីមួយ នឹងក្លាយទៅជាសន្លឹកឆ្នោតមិនបា​ន​​ការ ឬសន្លឹកឆ្នោតបាតុកម្ម ដោយស្វ័យប្រវត្ដិ ។ សន្លឹកឆ្នោតបាតុកម្មនេះហើយ ដែលជាអាជ្ញាប័ណ្ណស​ម្រា​ប់រំដោះខ្លួនអ្នកបោះឆ្នោ​ត ចេញពីចំណាប់ខ្មាំងនយោបាយ ហើយវាថែមទាំងផ្តល់ឱកាសឲ្យពលរដ្ឋ បានបំ​ពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ក្នុងនា​ម​ជា​អ្នកដែលមានតួនាទីត្រូវទៅបោះឆ្នោតទៀតផង ។ នេះគឺជាយុទ្ធសាស្ត្រ ឈ្នះ-ឈ្នះ និងឈ្នះ ។ ការធ្វើបែបនេះ អ្នកព្រមទាំងក្រុមគ្រួសារក៏បានសុខ កាតព្វកិច្ចទៅបោះឆ្នោតរបស់អ្នកក៏ត្រូវបានបំពេ​ញ ហើយអ្នកនយោបាយនិងពួកអាជ្ញាធរ ក៏គ្មានលេសអ្វី ដេីម្បីយកមករុកគួនធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើព​ល​រដ្ឋបានដែរ ។ ជាទូទៅ អ្នកបោះឆ្នោតបាតុកម្ម មានទម្លាប់មិនទៅបោះឆ្នោតទេ ព្រោះយល់ថាសន្លឹកឆ្នោតមិនបានការ មិនចាំ​បាច់យ​ក​វាទៅ​ដាក់នៅក្នុងហិបឆ្នោតឡើយ ។ នេះគឺជាការយល់ខុសមួយធំណាស់ ត្បិតអីសន្លឹកឆ្នោតដែលមិនបា​ន​ការទាំងនោះ វា​មិ​នបានការតែឈ្មោះទេ ។ ធាតុពិតរបស់វាគឺវាមានអំណាច និងមានឥទ្ធិពលដូចសន្លឹកឆ្នោតដែលបា​ន​កា​រ​ដែរ ។ សារសំខាន់នៃសន្លឹកឆ្នោតមិនបានការ គឺវាត្រូវបានគេរាប់យកចំនួន ដូចគេរាប់ចំនួនសន្លឹកឆ្នោតដែលបានកា​រ ។ ទិ​ន្ន​​ន័​យ ឬចំនួននៃសន្លឹកឆ្នោតមិនបានការទាំងនោះ នឹងក្លាយទៅជាកម្លាំងទីបី (Third Force) សម្រាប់ជំ​រុញគោលន​យោបា​​យដឹ​​កនាំរដ្ឋ ទៅរកទិសដៅណាមួយ ក៏ដូចជាបង្ខំឲ្យគណបក្សនយោបាយ ផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធ និងនីតិវិធីក្នុងការបោះឆ្នោតផងដែ​​រ ។ សរុបមក សន្លឹកឆ្នោតប្រភេទណាក៏ដោយ គឺសុទ្ធតែមានប្រយោជ​ន៍​ទាំងអស់ ។ អ្វីដែលគ្មានប្រយោជន៍ គឺភាពខ្ជិលច្រ​អូ​ស មិនរវីរវល់ចូលរួមបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ក្នុងនាមជាព​​លរដ្ឋដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតហើយ មិនទៅបោះឆ្នោត​ទេ បែរជាទុកឱ​កា​​សឲ្យអ្នកនយោបាយជិះសេះលែងដៃធ្វើអ្វីៗតាមតែអំពើចិត្ត ។ សូមបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងប្រទេសដែលជ្រើសយកល​ទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងការដឹកនាំរដ្ឋដូចប្រទេសកម្ពុជា សន្លឹកឆ្នោតជាអាវុធដ៏មានប្រ​សិ​​ទ្ធិ​ភាពបំផុត សម្រាប់តម្រង់ផ្លូវអ្ន​កនយោបាយ និងអ្នកកាន់ការងារប្រទេសជាតិ ឲ្យដើរតាមគន្លងមួយដែលត្រឹមត្រូវ ។ យើងត្រូវចាំថា សន្លឹកឆ្នោតរបស់យើងតំណាងឲ្យអំណាចរបស់យើង ។ ជោគវាសនាផ្ទាល់ខ្លួនរបស់យើងម្នាក់ៗ និងរបស់ប្រ​ទេ​សជាតិទាំងមូល ស្ថិតនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃពួកយើងទាំងអស់គ្នាដែលជាពលរដ្ឋ មិនមែនស្ថិតនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃ រ​ប​ស់អ្នកន​យោ​បាយតែប៉ុន្មាននាក់នោះទេ ។ មុននឹងបញ្ចប់ ខ្ញុំសូមរំលឹកថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាព និងសុខមាលភាពរបស់អ្នកនៅពេលនេះ ត្រូវការសន្លឹកឆ្នោតអ្នក ។ បើគ្មានគណបក្សណាមួយដែអ្នកគាំទ្រទេ អ្នកគ្រាន់តែគូសជ្រើរើសលើឈ្មោះ គណៈបក្សចំនួនពីរ (២) ហើយយកសន្លឹកឆ្នោតនោះទៅដាក់ក្នុងហិបឆ្នោត ក៏ចាត់ទុកថា បានបំពេញកាតព្វកិច្ចប្រកបដោយកិត្តិយស និងបានជួយជ្រោមជ្រែងគ្នា រក្សាសន្តិភាពនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជូនដល់ជាតិខ្មែរផងដែរ ៕