ចំណីខួរក្បាល

ស្នេហា (Love) មនុស្សជាច្រើនយល់ច្រឡំថា ស្នេហាគឺជាការលះបង់ធ្វើអ្វីៗដើម្បីមនុស្សដែលខ្លួនស្រឡាញ់ដោយសុទ្ធចិត្ត ហើយមិនរំពឹងចង់បានអ្វីដែលជាការតបស្នងឡើយ ។ ប្រៀបដូចជាម្តាយស្រឡាញ់ថែរក្សាកូនង៉ានៅក្នុងរង្វង់ដៃដូច្នោះដែរ ។ ចំណុចនេះហាក់ដូចជារាក់ពេកណាស់ ។ យើងគប្បីស្វែងយល់ឲ្យបានជ្រៅជាងនេះបន្តិច ។ ស្រឡាញ់មនុស្សម្នាក់ ក្នុងនាមជាប្តីប្រពន្ធក្តី ជាកូនក្តី ជាបងប្អូនក្តី ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ចក្ខ័ន្ធ ឬខន្ធប្រាំ រួមមាន៖ រូប វេទនា សញ្ញា សង្ខារ និង វិញ្ញាណ ។ ខន្ធទាំងប្រាំនេះប្រមូលចូលគ្នាទៅបង្កើតបានជា តណ្ហា (Desire) ដែលជាឬសគល់នៃ ស្នេហា (Love) ។ ស្នេហាឬសេចក្តីស្រឡាញ់មានពីរប្រភេទ គឺស្រឡាញ់មានលក្ខខណ្ឌ និងស្រឡាញ់ឥតលក្ខខណ្ឌ (Conditional Love and Unconditional Love) ។ ខ្ញុំលើកយកប្រធានបទ "ស្រឡាញ់ឥតលក្ខខណ្ឌ" មកវែកញែកនៅទីនេះ ដើម្បីស្វែងយល់ថាតើសេចក្តីស្រឡាញ់ដែលឥតលក្ខខណ្ឌអាចមានផលវិបាកដែរទេ ។ ការលះបង់និងធ្វើអ្វីៗសព្វបែបយ៉ាងដើម្បីផ្គាប់ផ្គុនឬក៏ជួយយកអាសាមនុស្សដែលខ្លួនស្រឡាញ់ដោយមិនរំពឹងចង់បានអ្វីតបស្នង គឺជាទង្វើប្រពៃបំផុត ។ ក៏ប៉ុន្តែ ទង្វើដ៏ប្រពៃនេះ វាប្រពៃសម្រាប់តែមនុស្សដែលទទួលបាននូវក្តីស្រឡាញ់នេះតែប៉ុណ្ណោះ ។ សម្រាប់អ្នកដែលផ្តល់សេចក្តីស្រឡាញ់ឲ្យគេ វាមិនប្រាកដថាប្រពៃឡើយ ។ ឱវាទមួយនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសានាស្តីអំពីការធ្វើបុណ្យគឺថា បុគ្គលគប្បីធ្វើបុណ្យប្រកបដោយបញ្ញា ។ សេចក្តីស្រឡាញ់និងធ្វើបុណ្យគឺមិនខុសគ្នាប៉ុន្មានទេ ។ បើយើងចេះតែអនុវត្តវាដោយគ្មានការពិចារណា វានឹងនាំទៅកាន់ក្តីវិនាស ។ ស្នេហាឬសេចក្តីស្រឡាញ់ជាសកម្មភាពបដិការ (Reciprocal Action) ។ ដើម្បីឲ្យស្នេហាមានភាពរឹងមាំ ភាគីពាក់ព័ន្ធគប្បីទទួលបានការស្រឡាញ់តបស្នងសមរម្យផងដែរ ។ ការតបស្នងនោះ មិនចាំបាច់មានភាពស្មើគ្នាទេ ។ ឧទាហរណ៍ មនុស្សពិការដែលមិនអាចកម្រើកឬនិយាយកើត កែវភ្នែកដែលសម្លឹងប្រកបដោយអំណរគុណ (Acknowledgment) ចំពោះអ្នកដែលបញ្ចុកចំណីខ្លួននោះក៏ចាត់ទុកថាជាទង្វើបដិការដែរ ។ ភាពមានទៅមានមកនេះ វាជាលក្ខខណ្ឌដ៏ចាំបាច់មួយសម្រាប់សុខភាពស្នេហា ។ បើគ្មានវាទេស្នេហាក៏មិនអាចរឹងមាំ ឬក៏មានជីវិតរស់នៅយូរអង្វែងបានដែរ ។ យើងអាចប្រៀបធៀបស្នេហាលះបង់ទៅនឹងដើមឈើមួយដើម ។ នៅពេលដែលយើងលះបង់អ្វីៗគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីមនុស្សដែលយើងស្រឡាញ់ដោយមិនទទួលបាននូវអ្វីដែលជាក្តីស្រឡាញ់បដិការ វាប្រៀបដូចជាដើមឈើដែលត្រូវបានគេលះមែកចេញម្តងមួយៗអស់មួយចំហៀងដើមដូច្នោះដែរ ។ វាបាត់បង់តុល្យភាពជីវិតហើយអាចដួលរលំដោយងាយ នៅពេលមានកត្តាអ្វីមួយមកប៉ះពាល់ ។ ឧទាហរណ៍ ប្រពន្ធឬប្តីដែលលះបង់អ្វីៗសព្វបែបយ៉ាង (Concession) ដើម្បីតម្រូវចិត្តភាគីម្ខាងទៀតដោយមិនទទួលបាននូវបដិការកម្ម (សកម្មភាពឆ្លើយតបវិជ្ជមាន) រមែងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពអាប់អួរ ។ ភាពអាប់អួរនេះហើយដែលទាញសេចក្តីស្នេហាលះបង់ឲ្យធ្លាក់ចុះទៅក្នុងជ្រោះអហោសិកម្ម ។ បើយើងពិនិត្យមើលឲ្យបានសុីជម្រៅបន្តិច ស្រឡាញ់ឥតលក្ខខណ្ឌអាចចែកចេញជាពីរផ្នែកថែមទៀតគឺ ស្រឡាញ់ផ្អែកលើមនោសញ្ចេតនា និងស្រឡាញ់ផ្អែកលើឧត្តមគតិ ។ ស្រឡាញ់ផ្អែកលើឧត្តមគតិគឺជាសេចក្តីស្រឡាញ់ដែលខ្ពស់បំផុត រហូតដល់មនុស្សខ្លះហ៊ានលះបង់សេរីភាពឬអាយុជីវិតទៀតផង ។ យុត្តិធម៌គឺជាកត្តាមួយដែលអាចជម្រុញមនុស្សឲ្យលុះក្នុងក្តីស្រឡាញ់ប្រភេទនេះ ។ មនុស្សមួយចំនួនដែលយើងអាចលើកយកមកធ្វើជាឧទាហរណ៍នៃក្តីស្រឡាញ់ផ្អែកលើឧត្តមគតិមានជាអាទ៍៖ លោក មហាត្ម័ក គន្ធី (Mohandas Gandhi) លោក ម៉ាទីន លូហ្សឺឃីង (Martin Luther King, Jr.) លោក នេលសុន ម៉ែនដែលឡា (Nelson Mandela) និង លោក កែម ឡី (Kem Ley) ។ បុគ្គលខាងលើនេះជានិម្មិតរូបនៃក្តីស្រឡាញ់ផ្អែកលើឧត្តមគតិដែលមានយុត្តិធម៌ជាសង្សារ ៕